Gafurius, Franchinus
Franchino Gafori, ✽ 14.I.1451 in Lodi, † 22.VI.1522 in Mailand. Seit 1484 an der Kathedrale zu Mailand. Lodovico Sforza errichtete für ihn in Mailand eine Musikschule und ernannte ihn zum Kirchenmusikmeister. Seine Schriften zur praktischen und theoretischen Musik machten ihn zum bedeutendsten Musiktheoretiker seiner Zeit.
Vgl. Hirsch, Paul: Bibliographie der musiktheoretischen Drucke des Franchino Gafori. In: Festschrift für Johannes Wolf. Hrsg. Martin Breslauer. Berlin 1929 S. 65–72.
Ausgabe: The Practica musica of Franchinus Gafurius. Translated and edited with musical transcriptions by Irwin Young. Madison 1969.
Beigaben in: Antiquarius, Jacobus: Oratio populo Mediolanensi in die triumphi ad Ludovicum Galliae regem (GW 2067) und Caza, Francesco: Trattato volgare del canto figurato (GW 6441)
Übersicht
Sp. 220
10434.10435
10436
10437
9 Sp.220a Gafurius, Franchinus: Opus musicae, ital. Mailand: Gotardus de Ponte, 10.XI.1500. 
H 7409. PA II 93.573. Maittaire IV 739.
Nicht nachweisbar. Maittaire meinte vermutlich die Ausgabe 16.IX.1508.
10434 Gafurius, Franchinus: Practica musica. Mit Beig. von Lucinus Conagus. Mailand: Guillaume Le Signerre für Johannes Petrus de Lomatio, 30.IX.1496. 
112 Bl. Γab⁸c⁶aa–kk⁸ll⁶. 36–40 Z. Typ. 1:111R, 2:82G, eine kleinere Antiquatypen. 1 griech. Type (als Sign.). Init. a, d, o, p. Min. f. Init. Noten. 2 Hlzs. Marg.
Tit. mit Sign. Γ¹ PRACTICA MVSICE FRANCHINI GAFORI LAVDENSIS.  Hlzs.  Bl. 1b Reg. in 3 Sp.  Bl. 2a m. Sign. Γ² leer. Bl. 2b Deſcriptio Muſicę actionis Franchini Gafori Laudenſis.  … Bl. 3b ILLVSTRISSIMO & Excellentiſſimo Principi do. D. Lodouico Mariæ  Sfortiæ Anglo Duci Mediolanenſium inuictiſſimo Franchinus Gaforus Muſicæ  profeſſor Salutem.  (Q)Vantæ muſicæ artis profeſſio Illuſtriſſime Princeps  apud Priſcos … Bl. 4b Z. 13 Carmen Lucini Conagi.  11 Dist. Et iuuat: & vellem meritas tibi reddere laudes:  … Bl. 5a m. Sign. ai (in Randleiste) FRANCHINI GAFORI LAVDENSIS. MVSICE ACTIO-NIS. LIBER PRIMVS.  De Introductorio ad Muſicam exercitationem neceſſario.  Caput primum.  (E)T ſi harmonicam ſcientiam plerique ceſſan-te vſu (quod theorici eſt) lōge auctius quam  ꝗ ipſa ſunt exercitatione proſequuti: … Sign. b Tertia mutatio fit quum mo- … Endet Bl. 111b Z. 16 … quæ pēſiculate inde & ſine liuo-re lectitata condignis ac fructiferis forte laudibus proſequentur.  Practica Muſicæ Franchini Gafori laudenſis quattuor libris compræhenſa Finit.  Impreſſa Mediolani opera & Impenſa Joannis petri de Lomatio per Guillermum  Signerre Rothomagenſem anno ſalutis Mileſſimo quadringenteſſimo nonageſſi-mo ſexto die vltimo Septembris. Alexandro ſexto Pōtifice maximo: & Maxi-miliano Romanorum rege ſemper auguſto ac Lodouico maria Sfortia Anglo  inuictiſſimo Mediolanenſium Duce: fœlici auſpicio regnantibus.  Bl. 112 leer.
Anm. 1. Variante im Kolophon Bl. 111b Z. 19 per Gulielmum  Signer … (CIBN; z.B. Ex. 3 Paris BN).
Anm. 2. Zur Buchillustration vgl. Haar, James: The Frontispiece of Gafori’s Practica Musicae (1496). In: Renaissance Quarterly 27(1974) S. 7–22.
Anm. 3. Zu dieser Ausgabe existieren Probedrucke.
Faks. Gafuri, Franchino. Practica musica (1496). Kassel: Bärenreiter-Verl. (Documenta musicologica. Reihe 1: Druckschriften-Faksimiles...); Farnborough: Gregg, 1967. — Die Musikdrucke der Staats- und Stadtbibliothek Augsburg 1488–1630. Erlangen: Fischer, 2010 (elektronische Ressource).
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 42. Res.Publ. Unit 91. Gallica (Digitalisat).. Dresden SUB (Digitalisat).
HC 7407. Klebs 431.1. Sander 2983. Badalić 463. CBB 1529 u.Suppl. Ce³ G-3. IBE 2535. IBP 2260. IGI 4112. Pell 4949. CRF VI 839. CRF XVII 250. VB 3136. CIBN G-2. Pr 6067. BMC VI 789.IB 26883. BMC XII 56. Deckert 310. Hubay: Augsburg 841. Oates 2322. Walsh: Harvard 3161. ISTC ig00003000.
Augsburg SStB. Avignon BMun (Bl. 5–12 fehlen). Baltimore ArtM. Berlin KunstB, *SB
. Bologna ConsMus, Gy. Boston (Mass.) PL. Brussel BR, Conservat. Bryn Mawr GoodhartL. Cambridge UL. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Chicago NewberryL. Città del Vaticano BVat
(2 Ex.). Coleraine UL. Como BCom. Dresden SUB
(Perg.). Dublin TrinityC. Dubrovnik Domin. Firenze BN. Glasgow UL
. Göttingen SUB. Leipzig MusB, StB
, UB. Lodi BCom (2 Ex., 1. Ex. Perg.). Łódź BU. London BL
(2 Ex.), CMus, UL. Madrid BN. Milano BAmbros, BNBraid (2 Ex.), BTrivulz. Münster ULB. New York MorganL, PL. Paris BN
(3 Ex., 3. Ex. def.), EcBeauxArts, Mazarin (3 Ex.). Parma BPalat (2 Ex.). Pavia BCiv, BU. Pesaro BOliveri. Piacenza BCom. Rochester (N.Y.) MusL (def.). Roma BCasanat, BMus (2 Ex., 2. Ex. Bl. 1 u. 4 fehlen), BN
(3 Ex., 3. Ex. def.). Rouen BMun (2 Ex.). Sacro Monte di Oropa BHist (def.). San Marino (Calif.) HuntingtonL. Stuttgart LB
(def.). Verona Sem. Washington (D.C.) LC. Williamstown ChapinL. Zürich ZB.  — Derkau (Seeheim-Jugenheim) (Probedruck Bl. 49a).
Gesamtüberlieferung: 71 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
10435 Gafurius, Franchinus: Practica musica. Mit Beig. von Lucinus Conagus. Brescia: Angelus Britannicus, 23.IX.1497. 
112 Bl. [a]ab⁸c⁶aa–kk⁸ll⁶. 37–38 Z. Typ. 2:102R, 10:180G. Init. a. Min. f. Init. Rubr. β. Noten. 2 schem. Hlzs. Marg.
Tit. Muſice utriuſ cantus practica excellentis Frāchini Gafori Laudenſis libris  quatuor modulatiſſima.  Bl. 1b Reg. in 3 Sp.  Bl. 2a leer. Bl. 2b Deſcriptio Muſicæ actionis Franchini Gafori Laudenſis  … Bl. 5a m. Sign. a ⁌ FRANCHINI GAFORI LAVDENSIS. MVSICAE ACTIONIS.  … Z. 5 (e)T ſi harmonicam … Sign. b Tertia mutatio fit quum modu  … Endet Bl. 111b Z. 16 laudibus proſequentur.  Practica Muſicæ Franchini Gafori laudenſis quatuor libris compræhenſa Finit.  Impreſſa Brixiæ opera & impenſa Angeli Britannici: anno ſalutis Milleſimoquatrin-genteſimononageſimoſeptimo: nono Kale: Octobris.  Bl. 112 leer.
Anm. Die Musikdrucke der Staats- und Stadtbibliothek Augsburg 1488–1630. Erlangen 2010 (elektronische Ressource).
Reproduktionen: Salamanca BU (Digitalisat).
HCR 7408. Klebs 431.2. Sander 2984. Veneziani: Brescia 126. CBB 1530 u.Suppl. Ce³ G-4. IBE 2536. IBPort 734. IBS 507. IGI 4113. Pell 4950. VB 2828. Pr 6995. BMC VII 979.IB 31159. BMC XII 70. CIBN G-3. Deckert 311. Hubay: Augsburg 842. Oates 2626. Walsh: Harvard 3417. ISTC ig00004000.
Augsburg SStB. Baltimore ArtM. Berlin *SB
. Bologna ConsMus, Gy. Brescia BQuerini. Brussel BR. Cambridge UL. Cambridge (Mass.) HoughtonL (def.). Dresden *SUB
. Évora BP. Firenze BN. Genova BU. Göttingen SUB. Hannover LB. Leeds UL. London BL
(2 Ex.), UL. Martin NKn. Milano BAmbros. Modena BEst. München UB
. Napoli BN. Nelahozeves Lobkowitz. Padova BU. Palazzolo sull’Oglio BCiv (Bl. 112 fehlt). Paris BN
(2 Ex., 2. Ex. def.). Perugia BAugust. Pesaro BOliveri. Praha NKn. Princeton UL
. Regensburg MusB. Roma BCorsin
. Salamanca BU
(def.). San Marino (Calif.) HuntingtonL. Seitenstetten Benedikt
. Treviso BCom. Venezia BNMarc. Wien NB
. Würzburg UB
(Bl. 1–4 fehlen. Prov. 1581). Zwickau RatsSchB.
Gesamtüberlieferung: 43 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10436 Gafurius, Franchinus: Theorica musica. Neapel: Francesco di Dino, 8.X.1480. 
116 Bl. [ab–p⁸]. 26 Z. Typ. 1:115R. Min. f. Init. 8 Hlzs.
Bl. 1a leer. Bl. 1b LIBER PRIMVS HVIVS OPERIS  … Bl. 2b CLARISSIMI AC PRESTANTISSI MI MVSICI FRANCHINI GAFORI  LAVDENSIS Theoricum opus muſice  diſcipline Ad Reuerendiſſimū in xo patrē  dominum dominum Iohannem Arcimboldum miſeratione diuina ſacroſancte Romane eccleſie ſbiterū Cardinalē Nouarienſem  PROHEMIVM  (v)Tra mihi ſententia plus  placeat … Bl. 5 leer. Bl. 6a DE EFFECTIBVS ET COMENDATIONE MVSICE Capitulum primū.  [⁵]Iuturni ſtudii lectione deprehendi muſicen diſciplinā antiquis tēporibus apud uates  maxīo doctiſſimorū honore  cōplecti indoctos uero a muſis abeſſe. … Lage c tripliciter nā aut ex organicis artifitialibus  … Endet Bl. 114b Z. 2 …  cum locus iſte  tractare diſuadeat alia uolumina diffuſius  locis congruis apperient  Et ſic eſt Finiſ  4 Dist. O cui cardineum licuit contingere honore  … Enden Z. 13 Dicere nec pigeat Tu mihi ſeruus eris  Z. 14 FRANCHINI Gafori Laudenſis Muſiceſ  ꝓfeſſoris theoricum opus armonice diſcipline Explicit. Impreſſum Neapolis per Magiſtrum Frāciſcū di dino florentinum. Anno  di. M.CCCC.LXXX. Die octauo octobris. Inuictiſſimo Rege Ferdinando regnante. Anno regni eius vigeſſimo tertio.  Bl. 115a Reg. in 2 Sp. Endet Sp. 2 Z. 15 et tritehyꝑboleō  Bl. 115b u. 116 leer.
Faks. Hrsg. Cesarino Ruini. Lucca 1996 (Musurgiana. 15.).
HCR 7404. Klebs 430.1. Sander 2981. Fava 170. CBB 1527 u.Suppl. Ce³ G-5. IDL 1872. IGI 4114. Pell 4947. CRF VI 840. CIBN G-4. Pr 6721. BMC VI 867.IA 29495. BMC XII 63. Büchler-Mattmann: Bodmeriana 265. Chantilly 793. Oates 2521. Rhodes: Cini G2. ISTC ig00005000.
Bologna ConsMus, Gy. Brussel BR (Bl. 1–5 u. 116 fehlen), ehem. Conservat. Cambridge UL (def.). Chantilly MConde. Chicago NewberryL. Città del Vaticano BVat
(3 Ex.). Cologny BBodmer. Firenze BMarucell, BN, Sem. Glasgow UL
. London BL
(2 Ex., 1. Ex. Bl. 55–58 fehlen), UL. Manchester RylandsL
. Milano BAmbros. Napoli *BN (3 Ex.), Cons (def.). Paris BN
(2 Ex., 1. Ex. Bl. 6 u. 116 fehlen), Mazarin (def.). Potenza BProv. Roma BAngel, BCorsin
. Stuttgart *LB
. Utrecht BU
(def.). Venezia FondazCini
. Washington (D.C.) LC (2 Ex.). Wien NB
(Bl. 108 fehlt).
Gesamtüberlieferung: 36 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10437 Gafurius, Franchinus: Theorica musica. Mit Beig. von Lancinus Curtius. Mailand: Philippus Mantegatius für Johannes Petrus de Lomatio, 15.XII.1492. 
68 Bl. [a]a⁸b–i⁶k⁸. 38 Z. Typ. 1:110R. Min. f. Init. 17 Hlzs., dar. 1 Wdh. Marg.
Tit. THEORICA MVSICE FRANCHINI GAFVRI  LAVDENSIS.  Hlzs.  Bl. 1b Druckfehlerverzeichnis Errores Impreſſoris negligentia comiſſi in hoc opere: … Bl. 2a Capitula huius theorici operis.  … Bl. 3b AD MAGNANIMVM ET PIENTISSIMVM DOMINVM LODOVICVM MARIAM SPHORTIAM VICECOMITEM: BARI DV-CEM: …  … FRANCHINI GAFVRI LAVDENSIS  IN DELVBRI MAIORIS CHORO PHONASCI THEORICVM  OPVS MVSICE DISCIPLINE.  (q³)Voꝶ magis ſentētiæ accedere debeā … Bl. 4b AD LECTOREM.  9 Dist. Quiſquis ades: cuius digitis dictata teruntur  … Bl. 5a m. Sign. ai DE MVSICIS ET EFFECTIBVS ATQVE COMENDATIONE  MVSICE DISCIPLINE CAPITVLVM PRIMVM.  (d)Iuturni ſtudii lectione … Sign. b partes coniungat quæ ut Ariſtoteli placet ex rationabili irrationbilique aconiunc  … Endet Bl. 65a Z. 12 … qui-bus omnis modulatus concentus intentione at remiſſione in fine cognoſci-tur diſcernitur & iudicatur. ſed latius horum progreſſiones & formulas in pri-mo practicæ diſpoſuimus.  FINIS.  CARMEN LANCINI CVRTII.  (d³)Icamus numeris Therpſicore genus  … Endet Bl. 68a Z. 14 Daphne: quæ propria eſt Laurea Apollinis:  Cingat Teſpiaci tempora Muſici:  LAVS DEO.  Impreſſum mediolani per Magiſtrum Philippum Mantegatium dictum Caſtanum opera & impenſa Magiſtri  Ioannis Petri de lomatio anno ſalutis M.cccc.Lxxxxii.  die xv Decembris.  Bl. 68b leer.
Anm. 1. Die Angaben bei H 7405. PA II 54.275 gehen auf ein Ex. des Prince de Suobise zurück, das H 7405 und H 7407 in einem Band vereinigte; 1486 ist als Druckfehler für 1496 anzusehen.
Anm. 2. Ex. 5 Paris BN fehlt die Lagensign. d3 (CIBN).
Faks. *Mailand 1934. Bologna 1969. (Bibliotheca Musica Bononiensis. Sez. A, 5.)
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 92. Gallica (Digitalisat). Lugano BCant (Digitalisat).
H 7405. HCR 7406. Klebs 430.2. Sander 2982. CBB 1528 u.Suppl. Ce³ G-6. IBPort 735. IDL 1873. IGI 4115. Pell 4948. CRF X 296. VB 3132. CIBN G-5. Pr 6055. BMC VI 785.IB 26831. BMC XII 55. Bod-inc G-004. Oates 2319. 2320. Walsh: Harvard 3157. ISTC ig00006000.
Amsterdam UB. Avignon BMun (Bl. 1–4 fehlen). Baltimore ArtM. Berlin *SB
. Bologna ConsMus (2 Ex.). Boston (Mass.) PL. Brussel BR (Bl. 2 u. 3 fehlen). Cambridge UL (2 Ex.). Cambridge (Mass.) HoughtonL. Chicago NewberryL. Città del Vaticano BVat
(2 Ex.). Évora BP. Firenze BN. Glasgow UL
. Haag KglB. Hannover LB. Lodi BCom (Bl. c1–6 fehlen). London BL
(2 Ex.), CMus, UL. Lugano BCant. Milano BAmbros (2 Ex.), BNBraid, BTrivulz. Münster ULB. Napoli BN. New Haven MusSch. New York MorganL, PL. Novara Sem. Orléans BMun (def.). Oxford Bodl. Paris Arsenal, BN
(6 Ex., 3. Ex. Perg., 4. Ex. def.). Parma BPalat (2 Ex.). Pesaro BOliveri (def.). Piacenza BCom. Providence ABrownL. Rochester (N.Y.) MusL (2 Ex., 2. Ex. def,). Roma BCorsin, BMus, BN
. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Torino BNU. Treviso BCom. Washington (D.C.) LC (2 Ex.). Wien NB
. Williamstown ChapinL.
Gesamtüberlieferung: 61 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Gesamtkatalog der Wiegendrucke • © 1990 Anton Hiersemann, Stuttgart • https://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/GAFUFRA.htm • Letzte Änderung: 2013-12-03