Franziskus von Assisi
Giovanni Bernardone aus Assisi, genannt Francesco; ✽ Ende 1181 oder Anfang 1182, † 3.X.1226. Stifter des Ordens der Minderbrüder (OFM), des Nonnenordens der Klarissen (OSCl) gemeinsam mit der Hl. Klara und des Terziarenordens (TOF) für Weltleute.
Englebert, Omer: Vie de S. Francois d’Assise. Nouv. éd. Paris 1972 — Studien zu den Opuscula des Hl. Franziskus von Assisi, hrsg. von Edmund Kurten u. Isidoro Villapadierna. Rom 1973.
Ausg. Opuscula Sancti Patris Francisci Assisensis. Ed.³ Quaracchi 1949; Die Opuscula des hl. Franziskus von Assisi. Neue textkritische Ed. von Kajetan Eßer. Grottaferrata 1976. (Spicilegium Bonaventurianum. 13).
Übersicht
Actus beati Francisci et sociorum eius, Auszug
in: Speculum exemplorum (HC 14915)
Expositio regulae fratrum minorum
10296–10308
10296
10297–10300
10301–10308
10309
Historia quomodo b. Franciscus petivit indulgentiam pro ecclesia S. Mariae de angeli
s. Bartolus, Franciscus (GW 347320N)
Legenda maior S. Francisci, ital.
Legenda trium sociorum
Legende von S. Franciscus met die legende van S. Claren
10310
Rappresentazione di S. Francesco
s. Pulci, Antonia (C 4987)
10294
10295.1029510
s.a. Regulae (HC 13827. C 5893)
Regula, ital.
Testamentum
10295.1029510
Sp. 122
Sp. 122
10294 Franziskus von Assisi: Regola del terzo ordine. [Florenz: Bartolomeo de Libri für Piero Pacini, um 1497/99]. 
28 Bl. a–g. 24 Z. Typ. 1**:97R. Init. c, d. Rubr. α. 1 Hlzs. 2 VM des Pietro Pacini (Husung 41, 43)
Tit. ⁌ La regola del terzo ordine di ſancto Franceſco.  Hlzs.Bl. 2a m. Sign. a2 ⁌ In nomine domini. In comincia la reghola de-penitenti del terzo ordine di ſancto Franceſcho  approbata & cōfermata ꝑ Papa Nicholao. iiii.  (N³)Icholao Veſcouo ſeruo de ſerui di Dio a-gli dilecti in chriſto figluoli frati: & dilecte in xo figluole ſuore dllordine de frati depenitētia che ſono: & che ī futuro ſarāno: Salute: & apoſtolica benedictione. ⁌ Sopra elmōte della catholica fede … Bl. 2b Z. 3 … Accio che ꝑ quella uia an-dādo degnamēte meritaſſino dhauere gloria eterna  ⁌ Di quegli che uogliono uenire aqueſto ordine  & fraternita. Capitolo primo.  (N)Oi adunque effo ordine con opportuni fauori ſeguitando ilſuo accreſcimento benignamēte. … Sign. b Franceſco tre uolte ildi quando ſaffatichono poſſi … Endet Bl. 28a Z. 5 accipiant ſalutem mentis & corporis: tutelam ſani-tatis: ſecuritatem ſpei: corroborationē fidei: & eternitatem ſpiritus ſancti. Per xm dm nn. Amē.  ⁌ Finita la regola del terzo ordine di ſancto Franciſco. A pitione di Ser Piero da Peſcia.  Nebeneinander 2 VMBl. 28b leer.
Anm. Bl. 9b ff. „ordo ad benedicendum vestes fratrum tertii ordinis S. Francisci.“
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 72. Roma BCorsin (Digitalisat).
CR 2572. Sander 2885. IGI 7028. VB 2924. Pr 6267. BMC VI 661.IA 27495. ISTC is00757600.
Berlin Kupferstichkab. Firenze BN, BRiccard. London BL
. Roma BCorsin
. Stuttgart LB
.
Gesamtüberlieferung: 6 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10295 Franziskus von Assisi: Regula fratrum minorum etc. Korr. Alphonsus de Salamina. [Paris: Antoine Denidel, um 1498]. 
12 Bl. [A⁸]B. 26 Z. Typ. 1:190G, 2:76G, 3:99G, 4:98G. Init. a. Rubr. α.
Tit. Laudes beatiſſimi  patris noſtri Franciſci  Regula et vita fratrum minoꝛū vna  cum laudibus eiuſdem regule a beatiſſimo patre noſtro franciſco pꝛolatis.  Bl. 2a ¶ Incipiunt laudes ſancti franciſci.  Ieſus. Maria. Franciſcus: Clara.  (O²) Teſtamentuz pacis Teſtamentum nulla obliuione … Bl. 3a Z. 2 (H³)Onoꝛius epiſcopus ſeruꝯ  ſeruoꝛum dei dilectis filiis fratri.  Franciſco et aliis fratribus … Z. 14 … In nomine domini incipit  regula et vita fratrum minoꝛum  Regula et vita fratrum minoꝛum  hec eſt. ſcilicet domini noſtri Ieſu chꝛiſti … Bl. 8b Z. 18 … Si quis autem hoc attentare pꝛeſum  pſerit: indignationem omnipotentis dei et  beatoꝛum petri et pauli apotoloꝝ eius ſe nouerit incurſurum. Datum Rome iii. kaľ Decembꝛis. Pontificatus noſtri anno. viii  ¶ Explicit regula et vita.  Fratrum minoꝛum.  Sign. b ¶ Uerba beatiſſimi patris ni Franciſci.  … Z. 11 ¶ Incipiunt laudes regule fratrū minoꝛūa  btīſſimo patre noſtro Francisco pꝛolate  Beatiſſimus frāciſcus communē pꝛofeſſionem et regulam … Bl. 9b Incipit teſtamentum beatiſſimi patris noſtri Franciſci.  (D³)Ominus dedit michi fratri Franciſco … Bl. 11b Z. 13 … confirmo vobis ītꝯ ⁊ foꝛis iſtā ſctīſſima bdictionē  ¶ Explicit teſtamentum beatiſſimi patrisnoſtri. Franciſci  In conuentu fratrum minoꝛum  pariſius uerſante bone memoꝛie ſctō fratre  Bonauētura … Endet Bl. 12b Z. 2 ¶ Sexto ꝙ ſis ſollicitus non iudicare in coꝛde  tuo aut oꝛe aliquem: niſi tantum temetipſum.  Hec faciens ſaluaberis et euades pericula inter fratres ⁊ hoīes Et ſic eſt finis.  Expliciunt ſex documenta a ſancto  Bonauētura pꝛo iuuenū īſtructōe.  Extracta coꝛrecta ſūt oīa miſſa  per bone ⁊ laudabilis vite fratrem Alphōſum de ſalamina oꝛdinis ſancti Franciſci ſeraphici commoꝛantis apud conuentū de Ceſariſauguſto refoꝛmatum 
Anm. Bibliopathos (Verona/Turin) in Antiquariatsmesse Stuttgart (26.–28.1. 2024) S. 25.
Reproduktionen: Oxford Bodl (Digitalisat).
Ce³Suppl F-290a. Pell 559. 4901. CRF I 50. Pr 8337. Bod-inc F-096. ISTC if00290500.
Cambridge UL
. Leeds UL
. New Haven UL. Oxford Bodl
. Saint Andrews UL. Troyes BMun.
Gesamtüberlieferung: 6 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
1029510 Franziskus von Assisi: Regula fratrum minorum etc. Korr. Alphonsus de Salamina. [Rouen: Martin Morin, um 1500]. 
12 Bl. [A⁸]B. 26 Z. Typ. 7:130G, 11:76G. Init. e. Rubr. β.
Bl. 1a Tit.? Bl. 2a ⁌ Incipiunt laudes ſancti franciſci.  Ieſus. Maria. Franciſcus. Clara.  (O²) Teſtamētum pacis  Teſtamentum nulla obliuione … Sign. b ⁌ Uerba beatiſſimi patris ni Franciſci.  … Endet Bl. 12b Z. 5 inter fratres et hoīes. Et ſic eſt finis.  Expliciunt ſex documenta a ſancto  Bonauētura pꝛo iuuenū inſtructōe  Extracta coꝛecta ſunt  omnia miſſa: per bone et  laudabilis vite fratrem Alphonſum de ſalamina oꝛ-dinis ſancti Franciſci ſeraphici cōmoꝛantis apud cō-uentū de Ceſariſauguſto.  refoꝛmatum. 
Inhalt: Bl. 2a: Laudes testamenti. — 3a: Regula. — 9a: Laudes regulae. — 9b: Testamentum. — 11b: Pro iuvenum instructione documenta VI.
ISTC if00290700.
Paris BN (Bl. 1 fehlt).
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
9 Sp.113a Franziskus von Assisi: Regula fratrum minorum etc. [Paris]: für Denis Roce
C 403.
Nach der VM um 1502/03.
Kopie in Sammlung 16. Jh.vorhanden (S 84/63).
Franciscana
Analecta Franciscana sive Chronica aliaque varia documenta ad historiam Fratrum Minorum spectantia; edita a PP. Collegii S. Bonaventurae. Quaracchi 1885 ff.
Fioretti
Als „Actus beati Francisci et sociorum eius“ nach 1328 und vor 1343 von Frater Ugolinus da S. Maria in Montegiorgio begonnen und von anderen Franziskanern fortgesetzt; zwischen 1370 und 1396 von einem unbekannten Frater aus Florenz oder Siena in die Volkssprache übersetzt; Meisterwerk der naiven Dichtung mit z. T. dramatischem Charakter von joachitisch–spiritualistischer Herkunft, jedoch ohne historischen Quellenwert für Leben und Wirken des Hl. Franziskus.
Die Druckausgaben des 15. Jahrhunderts enthalten die ursprünglichen 53 Kapitel sowie die „Storia delle stimmate“ nebst 5 Betrachtungen darüber und weitere Zusätze. Die italienischen Ausgaben liegen in drei Gruppen vor, die sich nach Kapiteleinteilung und Anzahl der Zusätze unterscheiden. Der spanische Floreto bildet eine selbständige Sammlung, die im Aufbau und Umfang von den Fioretti abweicht.
Cresi, Domenico: I Fioretti. In: Studi Francescani 55 (1958) S. 35–50; Clasen, Sophronius: Zur Problematik der Fioretti. In: Wissenschaft und Weisheit 25 (1962) S. 214–228.
Ausg. Ed. Agostino Gemelli. Milano 1957; Ed. Benvenuto Bughetti, nov. ed. dal Riccardo Pratesi. Firenze 1961.
94 Bl. 〈a–d〉–〈r–u〉a–f⁸g⁶. 32–34 Z. Typ. 1:89R. Min. f. Init. Rotdr.
Bl. 1a m. Sign. a, rot [²]Ncomēza lauita & miculi de San franceſco  & ſoi fi & de Sca chlara. Et como in tucti-limodi della uita ſua fo forme ad xo … Z. 7 … Et ma della ꝓ-phezia dello Abbate Ioachino.  schwarz (c)omo ꝑ elglorioſo Patre Seraphico  miſer So Frāceſco & ꝑ lordine ſuo  molť coſe mirabile fōno facti & ꝓnūctiate & ꝓphetizate da mľti āni  auanti laſua Natiuita ſi ꝑ lo abba-te Ioacchino: … Bl. 2a m. Sign. b Z. 28 (i³)Nprima e da cōſidere chel gľoſo pe noſtro  ſan Franceſſco ī tucti li atti della uita ſua fo  cipio de laſua dicatione eleſſe. xii apoſtoli  ad deſpreczare ogne coſa mondana & ſequita  lui ipouerta & nelle altre uirtu … Lage b chi ſi tu & ꝑ c ſitu uenuto qua. Et frate bernar … Bl. 85b Z. 15 … Et ſto baſta nto ala ꝗnta cideratiōe deľ gľoſe ſtimate  del no pe ſo. F. la cui uita …  … chʼ ꝑ uirtu đl ſue ſtimate gľoſe chʼ nui meritamo đ ēere ſaluati īparadiſo. A  (e³)Xemplo de grāde diuotiōe. Nel āno del ſigno .M.cc.lxxx. Eſſēdo  nicolo … Endet Bl. 94b Z. 32 … & rendea colloro chʼ plagea dicēdo chʼ lui ꝑ li meriti đ  ſo. F. lui era reſuſcitato. Ad laude de xo A. F ჻ I ჻ N ჻ I ჻ S ჻ 
Anm. Die Ausgabe ist vermutlich einige Jahre vor GW 10297 und 10301 erschienen; vgl. Fiore di virtù (GW 99139915): Hier wie dort ist nicht der umfangreichere Erstdruck, sondern eine kürzere Fassung die Vorlage für zahlreiche Nachdrucke.
Reproduktionen: Roma BCorsin (Digitalisat).
H 7332. R 525. Ce³Suppl B-889a. IGI 4053. 4054. ISTC ib00889500.
New Haven UL. Palermo BRegion. Roma BCorsin
.
Gesamtüberlieferung: 3 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10297 Franziskus von Assisi: Fioretti. [Mailand: Dominicus de Vespolate, um 1476]. 
90 Bl. [A–F]G–K⁸[L¹⁰]. 30–31 Z. Typ. 1:105/106R. Min. f. Init.
Bl. 1a Como ſancto Franceſco eleſſe duodeci compagni. El-primo fui frate Bernardo.  [³]Prima da conſiderare chel glorioſo padre no  ſancto Franceſco in tutti gliatti de la uita ſua  fu cōformato a xo nel principio de la ſua -dicatione elleſſe duodeci apľi a diſpregiare ogni coſa mūdana e ſeguitare lui in pouerta: … Lage b no & in quella letitia la ſua aīa ſanctiſſima coronata di glo … Endet Bl. 90a Z. 26 … E ſto baſti nto ala quinta conſideratiōe de le glorioſe ſtigmate …  … che ꝑ uirtu dele ſue ſtigmate glorioſe noi lo poſſiamo ſeguita  e merita deſſe ſaluti ī ꝑadiſo ad laude di xo Amē  FINIS.  Bl. 90b leer.
Reproduktionen: Parma BPalat (Digitalisat).
R 1213. IGI 4056. ISTC if00284200.
Parma BPalat.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
10298 Franziskus von Assisi: Fioretti. [Florenz: Bartolomeo de Libri, nicht vor 1488]. 
128 Bl. [A]a–il–q⁸r. 27 Z. Typ. 3:114G. Init. d, h. Rubr. α. 1 Hlzs.
Bl. 1a ⁌ Latauola de Fioꝛetti diſancto Franceſco.  Hlzs.Endet Bl. 4b Z. 18 come papa gregoꝛio nono dubitando delle  ſtigmate diſcō. f. ne fu certificato a 122  Finita latauola defioꝛetti diſancto Franceſco  Bl. 5a, Tit. ⁌ Fioꝛetti di Sancto Franceſco  Bl. 6a m. Sign. a2 ⁌ Alnome del noſtro ſignoꝛe Iheſu Chꝛiſto  crucifixo. et della ſua madre uergine Maria. In queſto libꝛo ſi contengono certi fioꝛetti miracoli ⁊exempli diuoti del gloꝛioſo pouerello dichꝛiſto meſſere ſancto Franceſco  ⁊ dalquanti ſuoi ſancti compagni. Ad laude di Chꝛiſto Amen  []Npꝛima e da conſiderare chel gloꝛioſo meſſere ſancto Franceſco in tuctigliacti della uita ſua fu confoꝛmata a  chꝛiſto. … Sign. b doti ancoꝛa ſe a niuno huomo e lecito dipoꝛꝛe  … Endet Bl. 128b Z. 21 … che ꝑ uirtu ďl-le ſue ſtigmate glorioſe noi meritiamo deſſe-re ſaluati con lui imparadiſo. Alauď di iheſu  xo ⁊ del pouerello franceſco Amen. Finit.  Finiti i Fioꝛecti di ſancto Franceſco 
Reproduktionen: Firenze BN (Digitalisat).
R 186. Sander 2871. Poli 100. Ce³ F-287. IGI 4066. CIBN F-94. BMC VI 664.IA 27577. ISTC if00287000.
Bologna BU (Lagen a–f fehlen). Città del Vaticano BVat
. Firenze BN (Bl. 1, 4 u. 5 fehlen). London BL
(Bl. 1–5 u. 12 fehlen). New Haven UL (def.). Paris BN
(2 Ex., 1. Ex. Fragm., 2. Ex. def.). Roma BN
(Bl. 1–5 fehlen).
Gesamtüberlieferung: 8 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10299 Franziskus von Assisi: Fioretti. Florenz: [Bartolomeo de Libri], 26.V.1489. 
128 Bl. a–il–q⁸r[s]. 27 Z. Typ. 3:114G. Init. d, h. Rubr. α. DrM I (Husung 38).
Tit. ⁌ Fioꝛecti di Sancto Franceſco  Bl. 2a m. Sign. a2 ⁌ Alnome del noſtꝛo ſignoꝛe Iheſu Chꝛiſto  crucifixo. … Z. 8 []Npꝛima e da conſiderare chelgloꝛioſo meſſere ſancto Franceſco in tuctigliacti della uita ſua fu confoꝛmata a  chꝛiſto. … Sign. b doti ancoꝛa ſe a niuno huomo e lecito dipoꝛꝛe  … Endet Bl. 124b Z. 21 … che ꝑ uirtu ďlle ſue ſtigmate glorioſe noi meritiamo deſſere ſaluati con lui imparadiſo. Alauď di iheſu  xo ⁊ del pouerello franceſco amē. Finit  Impꝛeſſo infirenze a di 26 di maggio 1489  Bl. 125a (Q²)ueſta e latauola ďllicapitoli diſto libꝛo  … Endet Bl. 127b Z. 18 Finita latauola de fioretti di ſancto franceſco  Bl. 128a DrMBl. 128b leer.
HR 7327. Poli 99. Ce³ F-286u.Suppl. IGI 4060. Pell 4813. Pollard: MorganL 1125. ISTC if00286000.
Falconara Franzisk. Firenze BMarucell (def.), BN (2 Ex.), BRiccard (2 Ex., 1. Ex. Perg.). Lugano BCant. Napoli BN (def.). New York MorganL. Paris BN. Provo UL. Roma CFranzisk. Siena BCom (def.). Stuttgart *LB
(def.). Urbino BU.
Gesamtüberlieferung: 15 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10300 Franziskus von Assisi: Fioretti. Florenz: Laurentius de Morgianis für Piero Pacini, 11.VI.1497. 
104 Bl. [A]a–m⁸[n]. 31–32, Tab. 30 Z. Typ. 7:100R. Init. f, g, y(Leiste). Rubr. ε. 2 Hlzs. VM des Pietro Pacini (Husung 42).
Bl. 1a TAVOLA  De Fioretti del Seraphico Sancto Franceſco  Hlzs.Bl. 2a TAVOLA  DI QVESTA OPERA  … Endet Bl. 4b Z. 21 delle ſtigmate di ſancto franceſco nefu  certificato cap. lxvii.  Bl. 5a (in Leiste) ⁌ ALNOME Sia del noſtro Signore Ieſu Xo crucifixo/ … Z. 7 (I)NPrima e/ da conſiderare che ilglorioſo meſſer ſancto Franceſco in tutti gliacti della uita ſua fu conformato a Chriſto: … Sign. b (E)RA Frate Bernardo di tanta ſanctita/ che  … Endet Bl. 104a Z. 14 … che per uirtu delle ſue ſtigmate glorioſe noi meritiamo deſſere ſaluati con lui in paradiſo. Al laude  di ieſu chriſto & del pouerello Franceſco. AMEN.  LAVS DEO  IMPRESSO  In Firenze per Ser Laurenzo Morgiani  Ad inſtantia di Ser Piero Pacini da Peſcia  Anno ſalutis. M.CCCCLXXXXVII.  Adi XI. di Giugno  Bl. 104b FINITI  Efioretti del Seraphico Sancto Franceſco.  Hlzs.VM
Anm. Koller (Zürich) Auktion 198 (29. September 2021) Nr 312 (def.).
HCR 7330. Sander 2875. Ce³ F-290. IDL 1853. IGI 4065. ISTC if00290000.
Firenze BN. Haag KglB
. Lucca BStat (def.). Nanterre BDesguine
. Roma BCorsin
. Washington (D.C.) LC.
Gesamtüberlieferung: 6 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10301 Franziskus von Assisi: Fioretti. Vicenza: Giovanni Lionardo Longo, 13.VI.1476. 
98 Bl. [a–k⁸l–n⁶]. 28 Z. Typ. 3:97R. Meist Min. f. Init.
Bl. 1a OPERA GENTILISSIMA. Et utiliſſima atuti li fideli criſtiani laqual ſe chiama li fioriti de miſer ſan frāceſcho. Aſemeliata ala uita. & ala paſſion de ieſu criſto. & tute leſue fāte ueſtigie eopere tuta fornita: Capitulo primo  []Rimamente e da notare e conſiderare che lo  glorioſo miſer ſan franceſcho in tuti li altieri ati de la uita ſoa. fo confortato daieſu xpō  Impero che come criſto nel principio de la  ſoa predicacione eleſe duodeci compagni zoe apoſtoli ad  eſprexiare ogni coſſa mondana. & ſeguitare lui impouertade & nelaltre uirtude. … Lage b no con laltro e da puo dite queſte parole e altri buoni a  … Endet Bl. 97b Z. 12 … Dolce e ſpeſſa noītatione del crocifixo. El quale ſia ſempre de noi  laudato: e benedetco: & honorato: e magnificato: e glorificato: e exaltato: e inominato In ſempiterna ſecula ſeculorū. Amen.  Poſt tenebras ſpero lucem.  Bl. 98a Ad laude & gloria del omnipotēte dio & de la ſua ſanctiſſima & dolciſſima madre uergene maria. E de miſier fancto franceſco. Fo compito li ſoi fioreti in uincenza in caſa  de miſier pre lunardo longo rector de la gieſia de ſancto  paulo de uincenza: Curēdo lāno del ſignor noſtro ieſu criſto benedecto nel. MCCCCLXXVI.A di XIII. luio:  .FINIS.  Deo gratias.  .P.  .Z. C. L.  :: L ::  Bl. 98b Reg. in 2 Sp. Endet Sp. 2 Z. 24 :Z:C:L: 
HR 7324. Ce³ F-284. IGI 4055. BMC VII 1039.IA 31781. ISTC if00284000.
London BL
. Napoli BN. New York MorganL. Padova Sem. Vicenza BBertol.
Gesamtüberlieferung: 5 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10302 Franziskus von Assisi: Fioretti. Venedig: Nicolaus Girardengus, 23.XII.1480. 
116 Bl. a–o⁸p. 25 Z. Typ. 1:115R.
Bl. 1a m. Sign. ai OPERA. gentiliſſima. Et utiliſſima a tuti li fideli chriſtiani laqual ſe chiama li fioreti de miſer ſāto franceſco … Z. 5 []Rimamēte e da notare e conſiderare che  lo glorioſo miſer ſan fran. ī tuti li altrieri ati de la uita ſoa fo cōfortato da ieſu  xo. … Sign. b mēnzaua adilatare li pouereli diſipuli de la croxe. E a  … Endet Bl. 115b Z. 1 … Dolce e ſpeſſa nominationne del crucifixo  El quale ſia ſempre da noi laudato e benedeto & ho-norato e magnificato e glorificato e exaltato e nomi-nato In ſempiterna ſecula ſeculorum. Amen  Ad laude & gloria del omnipotente dio & de la ſua  ſanctiſſima & dulciſſima madre uerzene maria. Et de  miſer ſaneto frāceſco. Forono cōpiti li ſoi fioreti ī uenexia In caxa de Magiſtro Nicolo girardengo da noue. Corrēdo lo anno de la natiuita del noſtro ſignore  ieſu chriſto. MCCCCLXXX. A di. XXIII. de decembrio. Feliciter  FINIS.  Deo gratias amen.  Post tenebras ſpero lucem.  Bl. 116 leer.
Anm. Nachdruck von GW 10301.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 77. Gallica (Digitalisat). Roma BCorsin (Digitalisat).
HC 7325. IDL 1851. IGI 4057. Pell 4810. CRF XIX 561. Pr 4467. BMC V 273.IA 20786. ISTC if00284400.
Besançon BMun
. Città del Vaticano BVat
. Haag KglB
. Imola BCom. London BL
. Paris BN. Parma BPalat. Roma BCorsin
(def.), CKapuz. Venezia BNMarc.
Gesamtüberlieferung: 10 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10303 Franziskus von Assisi: Fioretti. Perugia: Steffen Arndes, 2.VII.1481. 
80 Bl. a–d⁸ef⁶ghi⁶klm⁶n. 33 Z. Typ. 1:94G. Init. b. Min. f. Init. Rotdr.
Bl. 1a m. Sign. a, rot OPERA Gentiliſſima et utiliſſima a tutti li fideli  chꝛiſtiani: laqual ſe chiama li Fioꝛeti de miſer ſāto Franceſco. … Z. 6 (P) schwarz Rimamente e da notare e conſiderare  che lo gloꝛioſo miſer ſan Franceſ. in tutti li acti de lauita ſoa fo cōfoꝛtato dayeſu xo: … Sign. b alegreza e ſe noi perſeueraremo pichādo e lui uſira foꝛa  … Endet Bl. 79b Z. 18 … dolce e ſpeſſa  nominatiōe del crucifixo. El quale ſia ſempꝛe da noi laudato e benedeto ⁊ honoꝛato e gloꝛificato e exaltato e nominato in ſempiterna ſecula ſeculoꝛum. Amen.  Ad laude e gloꝛia del omnipotente dio ⁊ dela ſoa ſantiſſima ⁊ dulciſſima madre uergine Maria: ⁊ de miſer ſanto Franceſco: foꝛono compiti li ſoi Fioꝛeti: Et impreſſi a Peruſcia per Magiſtro Steffano arns de Hamboꝛch  Coꝛꝛendo lo anno de la natiuita del noſtro ſignoꝛe Ieſu  chꝛiſto M.cccc.lxxxi. a di ii. de Iulio.  Finis. Deo Gratias.  Bl. 80 leer.
Anm. Nachdruck von GW 10302.
Reproduktionen: Roma BCasanat (IISTC). Roma BCasanat (Digitalisat).
HR 7326. IGI 4058. Pell 4811. Büchler-Mattmann: Bodmeriana 108. ISTC if00284600.
Berlin *SB
(Bl. 9, 71, 72 u. 75–80 fehlen). Cologny BBodmer. Paris BN. Perugia BAugust (Lage a fehlt). Roma BCasanat. Wien NB
.
Gesamtüberlieferung: 6 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10304 Franziskus von Assisi: Fioretti. Venedig: Bernardinus Benalius, 22.IX.1484. 
54 Bl. a⁸b–h⁶i. Gez. [2]III–LIV. 2 Sp. 40 Z. Typ. 25:114/115G, 25*:114/115G. Init. a, w. 1 Hlzs. DrM wie VI des Peregrino Pasquale, Venedig (Husung 182).
Bl. 1a leer. Bl. 1b Hlzs.Bl. 2aα m. Sign. a2 Opera deuotiſſima: ⁊ utiliſſi-ma a tutti li fideli chꝛiſtiani la l  ſe chiama li fioꝛeti ď miſer fācto  franceſco: … Z. 8 []Rimamente e da notare ⁊ conſiderare che lo  gloꝛioſo miſer ſan franceſco ī tutti li acti de la  uita ſua fo confoꝛmato a miſer ieſu xo. … Sign. b in ſimedeſimo: ⁊ rehendendo ſi … Endet Bl. 53bβ Z. 30 … Dol-ce ⁊ ſpeſſa noīatione del crucifixo.  El quale ſia ſempꝛe da noi lauda-to ⁊ benedecto. In ſempiterna ſecula ſeculoꝛum. Amen.  Qui finiſe lo libꝛo di fioꝛeti de miſere ſancto franceſco.  Bl. 54aα m. Blz. liiij Tab. Endet Bl. 54bβ Z. 27 (A)d honoꝛe de la  gloꝛioſa ꝟzene maria e de miſer ſācto  frāceſco e impꝛeſſa  queſta deuota oꝑa  in uenetia per Bernardino di Benali  da Bergamo: del  .Mcccclxxxiiii. a di  .xxii. de ſeptembꝛe.  Daneben DrM
Anm. Auf diese Ausgabe gehen die folgenden mittelbar oder unmittelbar sämtlich zurück.
Sander 2869. IGICorr 4058A. Rhodes: Cini F39. ISTC if00284800.
Assisi Franzisk1 (def.). Venezia FondazCini
. Wrocław *BU (z.Z. Moskva GosB).
Gesamtüberlieferung: 3 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10305 Franziskus von Assisi: Fioretti. Venedig: Andreas de Bonetis, 22.XI.1484. 
62 Bl. a–g⁸h⁶. 35 Z. Typ. 5:93G. 1 Hlzs. DrM wie VI des Peregrino Pasquale, Venedig (Husung 182).
Anm. Nachdruck von oder Parallele zu GW 10304.
Reproduktionen: Firenze BN (Digitalisat).
R 1214. Sander 2870. Ce³ F-285. IBE 2446. IGI 4059. Pell 4812. Walsh: Harvard 2060. ISTC if00285000.
Cambridge (Mass.) HoughtonL. Città del Vaticano BVat
. Firenze BN. Paris BN. Sevilla BColomb.
Gesamtüberlieferung: 5 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10306 Franziskus von Assisi: Fioretti. Venedig: [Christophorus de Pensis], 15.XII.1490. 
72 Bl. a–i⁸. 33 Z. Typ. 2:102R. Init. p. 1 Hlzs.
Bl. 1a leer. Bl. 1b Hlzs.Bl. 2a m. Sign. aii Opera deuotiſſima & utiliſſima a tutti li fideli chriſtia-ni: laqual ſe chiama li fioreti de miſſer ſancto frāceſco … Z. 5 (P)Rimamēte e da notare & conſiderare che lo  glorioſo miſſer ſcō Franceſco in tutti li acti  de la uita ſua fo cōformato a miſſer ieſu criſto. … Sign. b cordia de ti: cōcioſiacoſa che tu habi cōmeſſi tanti peccāti con … Endet Bl. 70b Z. 30 Dolce & ſpeſſa nominatione del crucifixo. El quale ſia ſēpre  da noi laudato & benedecto ī ſēpiterna ſecula ſeculo. Amē.  Qui finiſſe lo libro di fioretti de miſſer ſancto franceſco.  Bl. 71a Cominza li fioretti de ſancto franceſco car.ii.  … Endet Bl. 72a Z. 29 A honore de dio & de la glorioſa uerzene maria: & de miſſer  ſancto franceſco e impreſſa queſta deuota operetta in Vene-ſia nel millequatrocento nonanta A di quindexe del meſe de  Decembrio. Deo gratias Amen. Bl. 72b leer.
Anm. Nachdruck von GW 10305.
Reproduktionen: Res. Publ. Unit 88. Berlin SB (Digitalisat). München SB (Digitalisat).
R 1215. Sander 2872. Ce³ F-288. IGI 4061. VB 4627. BSB-Ink F-127. Bod-inc F-097. Mead 3043. Rhodes: Cini F40. ISTC if00288000.
Berlin *SB
(Bl. 1 u. 72 fehlen). Bologna BU. Boston (Mass.) PL. Città del Vaticano BVat
. Dallas BridwellL. Firenze BN. Genova BU. Milano BTrivulz. München SB
(Bl. 65 u. 72 fehlen). Oxford Bodl. Pavia BU. Pesaro BOliveri. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Venezia FondazCini
, MCorrer. Washington (D.C.) LC.
Gesamtüberlieferung: 16 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10307 Franziskus von Assisi: Fioretti. Venedig: [Bernardinus Benalius(?)], 11.VI.1493. 
82 Bl. a–tv⁶. 33 Z. Typ. 13:85G, zwei Auszeichnungstyp. ca. 150G, ca. 130G. Init. Rubr. 3 Hlzs.
Bl. 1a Hlzs.Bl. 1b Hlzs.Bl. 2a ¶ Opera deuotiſſima ⁊ vtiliſſima a tutti li fideli chꝛiſtiani: la qual ſe chiama li fioꝛeti de miſſer ſancto frāceſco … Z. 5 [⁵]Rimamente e de notare ⁊ conſiderare che lo gloꝛioſo miſſer  ſancto frāceſco in tutti li acti de la vita ſua  fo foꝛmato a miſ ieſu chꝛiſto … Sign. b ſente a fra ber. che lui ādaſſe a. ſ. Iacobo ⁊. ſ. f. toꝛno a la  … Endet Bl. 80a Z. 8 Dolce ⁊ ſpeſſo nominatiōe del crucifixo. Elquale ſia ſempꝛe da noi laudato ⁊ benedecto in ſempiterna ſecula ſecu-loꝛum. Amen.  Qui finiſſe lo libꝛo di fioꝛeti de miſſer ſancto frāceſco.  Z. 12 Tab. Oꝑa deuotiſſima ⁊ vtiliſſima de ſcō frāceſco. Ca. j. … Endet Bl. 81b Z. 27 A honoꝛe de dio ⁊ de la gloꝛioſa vergene maria ⁊ de  miſſer ſancto frāceſco Impꝛeſſa queſta opera in Venezia  nel mille quatrocēto nonātatre. A di vndeci del meſe de  zunio. Deo gratias. Amen.  Bl. 82a leer. Bl. 82b Hlzs.
Anm. Zum Drucker und zu den Typen vgl. BMC V S. XXXI/XXXII u. S. 370; das Rubrikzeichen ist galgenförmig. – Die Signaturen stehen am Kopf auf der Seite.
R 1740. Sander 2873. IGI 4062. ISTC if00288500.
London JesCh. Milano BTrivulz
. Modena BEst (def.). Udine Erzbisch (def.).
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10308 Franziskus von Assisi: Fioretti. Venedig: Manfredus de Bonellis, 4.XI.1495. 
52 Bl. A–N. 42 Z. Typ. 6:81R. Init. b, p, q(Leiste). Rubr. δ. 1 Hlzs.
Bl. 1a (in Leiste) Hlzs.Bl. 2a m. Sign. Aii ⁌ OPERA deuotiſſima & utiliſſima a tutti li fideli Chriſtiāi: la le ſe chiama li fioretti de miſſer ſancto Frāceſco … Z. 4 (P¹⁰)Rimamēte e da notare & conſiderare che lo glorioſo miſſer ſancto Franceſco in tutti li acti de  la uita ſua fo conformato a miſſer ieſu Chriſto  … Sign. b mai & ſti tali homini ſi ſono ſancti: perche lui & li ſoi compagni ſi ſono  … Endet Bl. 50b Z. 27 … Dolce &  ſpeſſa nominatione del crucifixo. Elquale ſia ſempre da noi laudato & benedecto in ſempiterna ſecula ſeculo. Amen.  ⁌ Qui finiſſe lo libro di Fioreti de miſſer ſancto Franceſco.  Bl. 51a TAVOLA.  … Endet Bl. 52a Z. 29 ⁌ A honore de dio: & della glorioſa uerzene Maria: de miſſer ſancto Franceſco e impreſſa queſta deuota operetta  in Venetia. nel Mille e quatrocento nonantacin: a  di quatro del meſe de Nouembre. Per mi  Manfredo de monferra da  ſtreuo. Deo gratias.  Amen  FINIS.  Bl. 52b leer.
Reproduktionen: Roma BN (Digitalisat).
HCR 7328. Sander 2784. 2874. CBB 1486u.Suppl. Ce³ F-289. IDL 1852. IGI 4063. BMC V 504.IA 23816. ISTC if00289000.
Antwerpen VrouweC
. Berkeley UL. Bologna Gy. Città del Vaticano BVat
. Haag KglB
. London BL
. New York MorganL. Parma BPalat (def.). Roma BN
. Rovereto BCiv (def.). Verona BCiv.
Gesamtüberlieferung: 11 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
9 Sp.121a Franziskus von Assisi: Fioretti. [Florenz]: für Zanobi della Barba
R 919. Rhodes: Firenze App. II 20. IGI II S. 240. ISTC if00290200.
Nach IGI II S. 240: nach 1500.
9 Sp.121b Franziskus von Assisi: Fioretti. [Venedig]. 
H 7323. C 2573. Pr 5672. Johnson-Scholderer: ItB S. 278. ISTC if00290100.
Nach BMC V S. lv: 16. Jahrhundert.
London BL
(def.).
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
Floreto
Vgl. Quaglia, Armando: El Floreto. In: Studi Francescani 50 (1953) S. 107–112, 54 (1957) S. 40–49.
Ausg. Floreto de Sant Francisco. Fontes Franciscani y literatura en la península Ibérica y el Nuevo Mundo. Hrsg. Juana M. Arcelus Ulibarrena. Madrid 1998. (Espirituales españoles. B7.).
10309 Franziskus von Assisi: Floreto. Sevilla: Meinhard Ungut und Stanislaus Polonus, 24.VIII.1492. 
122 Bl. a–o⁸p¹⁰. 2 Sp. 47 Z. Typ. 2:112G, 3:95G. Init. b, g. Rubr. β, γ. 1 Hlzs. DrM I. Rotdr.
Tit. ⁌ Eſte es el Floꝛeto de ſant Francisco. El qual tracta  dela vida ⁊ miraglos del bienauenturado ſeoꝛ ſant  Francisco. E dela regla delos frayles menoꝛes.  Bl. 1b Hlzs.Bl. 2aα m. Sign aij, rot ⁌ Eſte es el comiēço: o fundamiēto dela religion ⁊ delos fechos en  general de allos frayles meno-res que fuerō pꝛimeros fundadores enla oꝛdē de ſant Franciſco ⁊  ſus compaeros. E comiēçaſe el  pꝛologo enel pꝛeſente tractado.  schwarz (P)Oꝛ quāto los ſieruos de dios deuē ſaber ⁊ conoſçer la  carrera ⁊ doctrina ďlos ſāctos varones : … Z. 23 rot ⁌ Capitulo pꝛimero. En  manera comēço ſant Franciſco a ſeruir  a dios.  schwarz (D)Eſpues  fueron  complidos los a  os dela encarnacion del Seoꝛ ď  mill ⁊ doziētos ⁊  ſiete: … Sign. b ro deſpues de ſāt Frāciſco: ⁊ ſiēpꝛe apa … Endet Bl. 121aα Z. 9 … ⁌ Mas  los pies de ſant Franciſco nin renian  carne nin hueſſos. ⁌ E deſto ſe pꝛueua  que la bien auenturada virgen ſancta  Maria ⁊ ſant juan tienē ya los ſus cuerpos glorificados enel cielo.  ⁌ Aqui ſe acaba el floꝛeto de ſant Franciſco. Impꝛeſſo enla muy noble ⁊ muy  leal cibdad ď ſeuilla. poꝛ maeſtre Me-nardo vngut aleman. E lançalao po-lono compaeros. A veynte ⁊ quatro  dias del mes de agoſto. Ao ďl ſeoꝛ  de mill ⁊ quatro cientos ⁊ nouenta ⁊  dos.  DrMBl. 121b u. 122 leer.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 55. Lisboa BN (IISTC). Barcelona BCatal (Digitalisat). Bilbao BDipFor (Digitalisat).
HC 7331. Kurz 163. Haebler 271. Vindel: Arte tip. V 142.45. IBE 2466. IBPort 726. Mendes: Lisboa 533. ISTC if00290250.
Barcelona BCatal
. Bilbao BDipFor
. Lisboa BN. Madrid BN.
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Sint Franciscus’ Souter
9 Sp.122a Franziskus von Assisi: Sint Franciscus’ Souter. Antwerpen: Hendrik Eckert, [um 1505]. 
C 2574. Nijhoff-Kronenberg 1914. ILC A49.
16. Jahrhundert. Hendrik Eckert druckt in Antwerpen erst nach 1500.
9 Sp.122b Franziskus von Assisi: Sint Franciscus’ Souter. Leiden: Jan Seversz, [nach 1500]. 
HC 7334. Nijhoff-Kronenberg 1911. ILC A50.
16. Jahrhundert. Jan Seversz druckte erst nach 1500.
Wijngaert van St. Franciscus
9 Sp.122c Franziskus von Assisi: Wijngaert van St. Franciscus. Antwerpen, 1481 [vielmehr 12. XII. 1518]. 
HC 7335. CA 1786. Nijhoff-Kronenberg 2208. ILC A51.
Es handelt sich um die Ausgabe: Antwerpen: Hendrik Eckert, 12.XII.1518. Nijhoff-Kronenberg 2208.
Unechte Schriften
Appell an Papst, Kaiser und christliche Fürsten, Mittel bereitzustellen und Truppen auszurüsten, um gemeinsam dem Vordringen der Türken Einhalt zu gebieten, die im August 1480 Otranto in Apulien erobert hatten.
Oratio pro defensione fidei christianae habita
10310 Pseudo-Franziskus von Assisi: Oratio pro defensione fidei christianae habita. 10.XII.1480. [Rom: Eucharius Silber]. 
4 Bl. [a]. 41 Z. Typ. 1:72G. Init. i. Rubr. δ.
Bl. 1a Oꝛatio fratris Franciſci de Aſiſio ex oꝛdine minoꝛū ſacre theologie pꝛofeſſoꝛis pꝛouincialis pꝛouincie Romane. ſocii di pis galis eiuſdē oꝛdinis.  ⁊ in Ro. cu. iius oꝛdinis vicepꝛocuis habita coꝛā pōtifice maximo ⁊ xianoꝝ  uentu grauiſſimo pꝛo defenſione fidei xiane. Mcccclxxx. die .x. decembꝛis.  [²]Vecun ſcripta ſunt ad nam doctrinā ſcripta ſunt. ut ꝑ pacientiā ⁊ conſolationem ſcripturarū ſpem habeamus.  Dicturus coꝛam ſanctitate tua ⁊ hoc maximo ac celeberrimo xianoꝝ cōuentu  btīſſime p diſſimi di Cardinales Antiſtites di Sapientiſſmi oꝛatoꝛes  viri egregii. voſ ceteri pes in do Ieſu admodū venerādi. Relicto bꝛeuitatis ga ampliſſimo ⁊ pꝛofūdiſſimo ſcripturarū pelago. … Endet Bl. 4b Z. 35 … Et populus xianus in pti vita pacē perpetuā habebit. ⁊ in futura gloꝛiā eternam poſſidebit. Amen. 
Anm. Nachtrag zum gedruckten GW: Druckdatum im gedruckten GW wohl irrtümlich [nach 10.X.1480]. — Zum Autor: “Although GW treats the author’s name as a pseudonym, he is recorded in J.H. Sbaralea [et al.], Supplementum et castigatio ad scriptores Trium Ordinum S. Francisci a Waddingo, aliisve descriptos …, Editio nova …, Rome, 1908–36, as Procurator General of the Franciscans at Rome in 1480” (ISTC).
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 84.
HCR 7322. CIH 1356. IGI 4081. Pell 4902. CRF VI 832. CRF XIX 562. BMC XII 9. Günther 2510. ISTC if00290900.
Besançon Bisch
(Kaufv. 1484). Budapest BN. Firenze BN. Leipzig EhemReichsGericht, *StB
. London BL
. Milano BNBraid. Paris Mazarin. Stuttgart *LB
. Wien NB
.
Gesamtüberlieferung: 10 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Gesamtkatalog der Wiegendrucke • © 1990 Anton Hiersemann, Stuttgart • https://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/FRANASS.htm • Letzte Änderung: 2013-12-03