Diel, Florentius
✽ zu Speier, studierte 1473–75 zu Heidelberg. Prof. d. Philosophie u. d. Theologie an der Mainzer Universität u. Pfarrer zu St. Christoph in Mainz. † nach 1518.
In der handschriftlichen Mainzer Chronik Hebelins von Heimbach aus dem Jahre 1500 (vgl. F. W. E. Roth in Neue Jahrbücher f. Philologie 1899, II, 175 f.) wird er als ʽprimus modernorumʼ bezeichnet; ihm sind wohl zuzuschreiben drei für den Lehrbetrieb der Mainzer Modernisten bestimmte Handbücher, nämlich Nr 8336 u. 8337 sowie eine lateinische Grammatik für Anfänger, an die sich eine ausführliche Erklärung des Donattextes anschliesst (s. Donatus); in der Vorrede zu beiden Grammatiken nennt sich Diel ausdrücklich als Verfasser und nimmt auf die vorher erschienene Summulae Bezug. Welche Rolle Diel bei der Herstellung und Drucklegung der drei Lehrbücher gespielt hat, ist noch nicht klargestellt. (Vgl. Fritz Hermann: Die Mainer Bursen ... und ihre Statuten in Beiträge z. Geschichte d. Univ. Mainz u. Giessen, Giessen 1907, 94–97 und Paul Kalkoff: Huttens Vagantenzeit, Weimar 1925, 191 f.)
Vgl. GW 8985, 8986. Puff, Helmut: „Von dem schlüssel aller Künsten / nemblich der Grammatica“. Deutsch im lateinischen Grammatikunterricht 1480–1560. Tübingen/Basel 1995 S. 177–193. (Basler Studien zur deutschen Sprache und Literatur. 7.)
08336 Diel, Florentius: Quaestiones in libros Aristotelis De interpretatione. [Speyer: Peter Drach, nicht vor 1490]. 
40 Bl. a⁸bc⁶d⁸ef⁶. 55 Z. Typ. 10:156G, 11:90G, 13:80G. Einmal Min. f. Init. KolTit.
Tit. Modernoꝝ de collegio Maguntino exercitata libꝛoꝛum  Perihermenias clariſſima.  Bl. 2a m. Sign. aij (a³)Nte initium libꝛi Perihermenias Queritur pꝛimo. Utrum Noticie libꝛi Perihermenias enunciatio ſit ſubiectū.  … Bl. 3a m. Sign. aiij Z. 42 [³]Rimū opoꝛtet ſtiſtuere quid ſit nomē et quid verbū. Queritur. Utrum in  hoc libꝛo Perihermenias opoꝛteat cōſtituere quid nomē ſit quid verbū quid  affirmatio quid negatio et quid ſit enunciatio et oꝛatio.  … Sign. b appetitum: ergo pꝛimo eſt in re et ex ſequenti in appetitu. Sed veritas ꝓuenit ab intellectu  … Endet Bl. 40a Z. 31 … non potentes ſimul et ſemel ineſſe eidem ſed bene ſucceſſiue vt patet  per ea quę dicta ſunt.  Et ſic finiuntur quęſtiones et materia modernoꝝ libꝛi perihermenias.  Anno M.cccc.xc. collectionis in collegio moguntino factę.  Bl. 40b leer.
Reproduktionen: München SB (Digitalisat).
HC 11439. 11440. H 15184,2. IBP 1898. VB 2028.5. BSB-Ink D-135. Pr 2379,2. Bod-inc D-061. Hubay: Neuburg-Ottobeuren 141. Jaspers: Haarlem *57. Ohly-Sack 1014. Voulliéme: Bonn 421. 1100. Voulliéme: Trier 1214. ISTC id00190100.
Aschaffenburg StiftB (2 Ex.). Berlin SB†
. Bonn ULB
. Frankfurt (Main) UB (def.). Haarlem StB (Fragm. Bl. 40). Köln UStB
. Kraków BU. Mainz GutenbergM. München SB
, UB
. Nürnberg StB
. Ottobeuren Benedikt (def.). Oxford Bodl. Stuttgart LB
(2 Ex.). Trier StB. Wien NB
. Wrocław BU.
Gesamtüberlieferung: 19 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
08337 Diel, Florentius: Modernorum summulae logicales cum commento. Speyer: Peter Drach, [nicht vor 1489]. 
180 Bl. ab⁸c–i.ii⁶kl⁸m–o⁶p⁸q⁶r⁸s–v⁶xy⁸z¹⁰A⁶B¹⁰. 55 bzw. 26 Z. (m. Durchsch.) Typ. 10:156G, 11:90G, 13:80G. Häufig Min. f. Init. KolTit.
Tit. Modernoꝛum ſummulę logicales cum  notabilibus topicoꝛum ac diſputa-tis elenchoꝛū libꝛorum ex ariſtotele / boetio / beato auguſtino / marſilio / et ab alijs / ſubtilioꝛibus  ſententijs / viris doctiſſi-mis fideliter enucleatę / ac  a magiſtris collegij moguntini regentibus  de modernoꝛū  doctrina ſunt  ſtudioſiſſi-me inno-uatę.  Bl. 2a m. Sign. aij In modernoꝛum ſummulas pręfatio incipit fẹliciter  []D veritatis lumē intuendū / iuuenū ac adoleſcentū animi inuitati / vt expeditius  parari valeāt. … Z. 28 … Quā nō modici codices logicales/ ꝓlixis/ q ꝓfun-dis / ſępius vanis argumentoꝝ rōnib ſunt referti. … Z. 31 … Iccirco viſum  eſt operepꝛeciū foꝛe: ꝓ bꝛeuioꝛi / planioꝛi / at verioꝛi / vetuſtiſſimę artis logicę intelligentia /  intelligentib puſillis / ad logicę ſtudiū applicatis acquirēda / cōpendiū elimatū / nō plurimo-rum vmbꝛa folioꝝ tectū / huius vineę (vt ita dica) fructꝯ / de nouo / in vnā logicę artis ſum-mā / ex ariſtotelis / boetij / ꝗlioꝛū doctiſſimoꝝ ac ſubtiliſſimoꝝ viroꝝ documētis / vſitatioꝛi  ſimplicioꝛi ſtilo recolligi cōpilari. … Bl. 2b Z. 24 Sequitur diuiſio huius libꝛi.  … Bl. 3a m. Sign. aiij In laudem dei omnipotentis / multoꝛū quo pioꝛum adoleſcentum / cōpendioſam at  velocioꝛē / in quibuſlibet litteris addiſcēdis / ędificationē et ꝓfectū. Summulę logicales m  intentione Ariſtotelis et Boetij / et modernoꝝ ſubtiliſſimoꝝ logicoꝛū. … Z. 7 … incipiunt  fęliciter.  (c)Irca initium ſummularū logicaliū  aliqua generalia ſunt pꝛęmittēda: de logicali ſciētia. … Bl. 4a m. Sign. aiiij Z. 21 Sequitur initium textus harum ſummularum.  Bl. 4b, Text (q³)Voniam logica ars boetio teſte  de ſermone vero et falſo tractat: … Bl. 5a Z. 7, Komm. Summularū logicaliū / vere philoſophantiū in doctrina modernoꝝ / … Sign. b ſcďm veritatē. Qď ſi ſignū vniuerſale latū fuerit: nō niſi in pꝛimā partē ſubiecti copulati. ia  … Endet Bl. 179a Z. 47 … cum in ipſa nō ſit defectus: ſed in opponente qui nō ꝓbat ꝓbanda.  Finit liber Elenchoꝛum.  Bl. 179b Nota regulas ſyllogiſmoꝝ ad diſcernendos  ſyllogiſmos a fallaciaꝝ paralogiſmis.  … Endet Bl. 180a Z. 31 … Oīa duo ſunt numerus. Michael et gabꝛiel archangeli ſunt duo.  michael et ga-briel archangeli ſunt numeri.  Expliciunt ſyllogiſmoꝝ cautelę ſiue regulę  ꝓfundiſſimę. Deo laus et gloꝛia.  Huius logicę / m regentes almi ſtudij moguntini in collegio maioꝛi. Anno .lxxxix  innouatę. cum vera oꝛthographia ac diphthongandi arte diligēter obſeruata. A Petro brach viro conſulari ciuitatis Spire / ſcďm pꝛimā coꝛrecturā impꝛeſſę ſummulę  fęliciter expliciunt.  Bl. 180 leer.
Reproduktionen: Bibl.Palat. 07246. Wolfenbüttel HerzogAugustB (Digitalisat).
H 15184,1. 15185. CBB 2745. Ce³ D-190. CIH 1164. IBE 2095. IBP 1899. IGICorr 3428A. VB 2018.7 (2046). BSB-Ink D-136. Pr 2379,1. BMC II 497.IB 8605. Bod-inc D-062. Borm: IG 895. Collijn: Stockholm 1005. Hubay: Neuburg-Ottobeuren 142. Madsen 3814. Ohly-Sack 1015. 1016. Sack: Freiburg 1248. Voulliéme: Trier 1213. Walsh: Harvard 858. ISTC id00190000.
Aschaffenburg StiftB (3 Ex., 1. Ex. def.). Bamberg SB. Berlin *SB
(2 Ex., 1. Ex.†, ehem. 2. Ex. nicht nachweisbar). Bonn ULB
. Brno UKn. Burgos BP. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Città del Vaticano BVat
. Frankfurt (Main) UB (2 Ex., 1. Ex. def., 2. Ex. def.). Freiburg UB
. Graz UB. Karlsruhe LB†. København KglB. Kraków BU. Leuven TheolF. London BL
. Mainz GutenbergM (2 Ex.). München SB
(3 Ex.), UB
. Neustadt K. Nordhausen BlasiiB. Ottobeuren Benedikt (def.). Oxford Bodl. Padova BCap. Philadelphia UL. Regensburg SB. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Sevilla BColomb. Sopron Gy. Speyer LB
. Stockholm KglB. Stuttgart LB
(3 Ex.). Trier StB. Washington (D.C.) LC. Wolfenbüttel HerzogAugustB. Wrocław BU.
Gesamtüberlieferung: 45 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Gesamtkatalog der Wiegendruckehttps://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/DIELFLO.htm • Letzte Änderung: 2013-12-03