Crescentiis, Petrus de
✽ 1230 zu Bologna. Advokat, später Senator in Bologna, verfasste 1304–1309 sein Hauptwerk Ruralia commoda, † um 1320/21.
Vgl. Roeding, Anna: Studier till Petrus de Crescentiis … Diss. Göteborg 1927. — Sorbelli, A.: Bibliografia delle edizioni dell’opera di Pier de’ Crescenzi [in Pier de’ Crescenzi. Studi e documenti] Bologna 1933. — Taurino, Antonio: I ‘Libri Commodorum Ruralium’ di Pietro de Crescenzi, bolognese (1233–1321). Edizioni a stampa e manoscritti. In: Manoscritti, editoria e biblioteche dal medioevo all’ età contemporanea. Studi offerti a Domenico Maffei per il suo ottantesimo compleanno. Hrsg. Mario Ascheri u. Gaetano Colli. Bd. 3. Rom 2006, S. 1281–1309. — Verf.Lex.² VII 499–501.
s.a. Manière de enter et planter
07820 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda. Augsburg: Johann Schüssler, 16.II.1471. 
212 Bl. [a–s¹⁰t¹²vx¹⁰]. 35 Z. Typ. 1:117G.
Bl. 1a Petri de creſcentijs ciuis. Bononienſis  epiſtola in librū comodoꝛū ruralium‚  [⁸]Enerabili in xo patri. et domīo ſali. viro  ſūme religionis ac ſapiētie. fratri aimerico de  placētia. … Z. 28 … Capitula in libꝛum mum.  Ncipit liber ruraliū comodoꝝ. a petͦ de creſcētijs cōpilatus. et mo  De locis habitabilib eligendis. … Endet Bl. 4b Z. 29 … Finiunt rubꝛice libꝛi cōmodoꝝ ruralium feliciter.  Z. 30 [²]Xcellentiſſimo pcipi do karolo ſecūdo. dei ga hieruſalem  & ſilicie regi illuſtri uus petrus de creſcēcijs … Bl. 5a Z. 8 [⁶]Vm ex virtute pꝛudētie  inter bonū et malū  caute diſcernit hūanus infoꝛme animus. … Lage b autē cauendū ē ne inter dictas ſpinaꝝ acies arboꝝ fructiferaꝝ ali  … … Endet Bl. 209a Z. 27 … et ciſte et cauee  multa alia vtenſilia oꝑtuna et ſepes ſicce. Item aues  auibꝯ rapacib domeſticatis et rhetib diuerſis ac viſco ⁊.  Petri decreſcencijs ciuis bono. ruraliū cōmodoꝛum libꝛi duodecim  finiunt feliciter ꝑ iohannē Schler ciuem auguſtenſem impreſſi.  circiť xiiij. kalendas marcias. Anno vero a partu virginis ſalutife-ro Milleſimo quadꝛingenteſimo et ſeptuageſimopꝛimo ⁊.  Bl. 209b u. 210–212 leer.
Anm. 1. Quaritch (London) Oktober 2006 Nr 16. — Forum Auctions (London) 10./11.VII. 2018 m. Prov. Harpenden RothamstedL. — Jonathan A. Hill (New York) 2019 New York International Antiquarian Book Fair: Western Items Nr 16.
Anm. 2. Kollation auch abweichend: [a–r10s–v12x⁸] (z. B. Ex. San Marino (Calif.) HuntingtonL).
Anm. 3. Bl. 1a und 209a auch abweichend; z. B. Bl. 1a Z. 2 libꝛū comodoꝝ … Z. 3 domīo ſpeciali. … Bl. 209a Z. 31 ruraliū modoꝛum … (z. B. Ex. Berlin SB. Chatsworth L).
HC 5828. Klebs 310.1. Ce³ C-965. CIH 1117. IBE 1954. IBP 1804. IDL 1428. IGICorr 3260A. IJL² 143. Pell 9150. CRF V 298. CRF X 246. CRF XI 362. CRF XIX 461. VB 53. BSB-Ink C-695. CIBN C-667. Pr 1590. BMC II 328.IB 5615. Bod-inc C-477. Chantilly 570. Günther 91. Hubay: Augsburg 653. Oates 891. Sack: Freiburg 1190. Walsh: Harvard 528. ISTC ic00965000.
Alba Julia Batthyan. Augsburg SStB. Baltimore GarrettL. Basel UB. Berlin *SB
. Besançon BMun
. Bonn ULB
. Cambridge FitzwilliamM, TrinityC, UL. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Chantilly MConde. Chatsworth L. Chicago NewberryL. Cincinnati HistL
. Città del Vaticano BVat (2 Ex.). Darmstadt ULB. Dillingen StudB. Erlangen UB. Firenze BN. Freiburg UB
. Fulda HLB, ZBFranzisk. Genova BDurazzo. Göttingen SUB (def.). Graz UB. Haag MMeerman
. Halle ULB. Harpenden ehem. RothamstedL. Helsinki NB. Innsbruck ULB. Kalocsa BMetr. Köln UStB
. Kunitachi UL. Lausanne BCantU. Leipzig UB
. Linz LB. London BL
(2 Ex.), BotanGard, NaturHistM, VictoriaAlbertM. Lyon BMun (def.). Madrid BN. Manchester RylandsL
. München SB
, UB
. Nantes BMun. New Haven UL. New York MorganL. Norman UL. Nürnberg GermanNM, StB
. Oxford Bodl (2 Ex.). Paris BN (2 Ex.). Philadelphia FreeL. Poznań BRaczynski. Providence ABrownL. Reading UL. Romorantin BMun. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Sankt Gallen Benedikt. Sankt Paul Benedikt. Stuttgart LB
. Ulm StB
. Washington (D.C.) LC. Wien NB
, UB
(2 Ex.). Würzburg UB
.
Gesamtüberlieferung: 73 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
07821 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda. Löwen: Johann von Paderborn, 9.XII.1474. 
198 Bl. [a–i¹⁰k¹²l–t¹⁰u⁶]. 2 Sp. 42 Z. Typ. 1A:89/90G. Rotdr.
Bl. 1 leer. Bl. 2aα In nomine ſancte et indiuidue trinitatis Amen.  [⁶]Enerabili in criſto  … Lage b caua: ſed potiꝯ in ſublimi loco edi… Endet Bl. 197bβ Z. 20 Et ſic eſt finis libꝛi ruraliū comodoꝛum. Laus ſit altiſſimo qui viuit per ſeculoꝝ ſecula ſine fine benedictus Amen. .?. .?.  rot Pꝛeſens opus ruraliū comodorum Petri de creſcentiis. quodam  induſtrioſo caracteriſandi ſtilo: nouiſſime omnipotentis dei ſuffragio  adinuēto. extitit hac littera vera modernata. abſciſa. ⁊ foꝛmata. impꝛeſſum. ꝑ Ioannem de vveſtfalia Paderboꝛnēn dyoceſis. In alma ac florētiſſima vniuerſitate Louaniēſi reſidentē. Anno incarnationis dominice .Mᵒ.ccccᵒ.lxxiiiiᵒ. menſis Decembꝛis die nona.  .?. .?. .?.  Bl. 198 leer.
HC 5829. Klebs 310.2. CA 501. Hellinga: PT II 435. ILC 645. CBB 3100. Ce³ C-966. IDL 1429. IGI 3261. Pell 9151. CRF VI 696. BSB-Ink C-696. CIBN C-668. Pr 9208. BMC IX 137.IB 49111. Bod-inc C-478. Finger: Düsseldorf 325. Madsen 1292. Oates 3696. ISTC ic00966000.
Brussel BR (3 Ex.). Cambrai BMun. Cambridge FitzwilliamM, UL. Chatsworth L. Dresden SUB (z.Z. Moskva GosB). Düsseldorf ULB (def.). Edinburgh UL. Erlangen UB. Galați BJudet. Genova BDurazzo. Gent BU. Glasgow UL
. Göteborg UB. Göttingen SUB. Haag KglB
, MMeerman
. Hamburg SUB. København KglB. Leuven UB
. London BL
. Maastricht StB
. Manchester ChethamL, RylandsL
(Perg.). Mons BU (2 Ex., 1. Ex. def.). München SB
. Münster LM. Napoli BU (2 Ex.). New Brunswick UL. New Haven UL. New York MorganL. Oslo NB. Oxford Bodl (2 Ex.). Paris Arsenal, BN (3 Ex.), Mazarin (2 Ex.). Providence ABrownL. Saint Louis BotanGard. Urbana UL. Utrecht M (def.). Washington (D.C.) LC (def.). Wien NB
. Williamstown ChapinL.
Gesamtüberlieferung: 51 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
7 Sp.195a Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda. Löwen: Johann von Paderborn, 1478. 
HC 5830. PA I 513.15. PA IX 241.15. Maittaire IV 393.
Nicht nachweisbar und offenbar identisch mit einer der drei Ausgaben Nr 78217823.
07822 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda. Löwen: Johann von Paderborn, [um 1480]. 
196 Bl. a–n⁸o⁶aa–kk⁸ll⁶. 2 Sp. 41 Z. Typ. 1B**:89/90G.
Bl. 1 leer. Bl. 2aα m. Sign. a2 In nomine ſancte ⁊ indiuidue trinitatis Amen.  [⁶]Enerabili in criſto  … Sign. b quia in hyeme non īfrigidātur niſi  … Endet Bl. 196aα Z. 15 Et ſic eſt finis libri ruralium cōmodorum. Laus ſit altiſſimo qui  viuit per ſeculorum ſecula ſine fine  benedictus Amen.  β Preſens opus ruralium commodorum Petri de creſcentiis/ hoc induſtrioſo caracteriſandi ſtilo ad cūctorum vtilitatem omnipotentis dei  ſuffragio / nouiſſime impreſſum eſt.  per me Iohannem de weſtfalia/ alma ac florentiſſima in vniuerſitate  Louanienſi.  Bl. 196b leer.
Anm. 
Reproduktionen: Heidelberg UB (Digitalisat).
C 1839. Klebs 310.4. CA 503. ILC 646. CBB 3098. IBP 1805. IDL 1430. IGI 3262. Pr 9245. BMC IX 145. Bod-inc C-479. Coq: Bordeaux C-16. Günther 1640. Hartig: Paderborn 210. Oates 3727. Schlechter-Ries 553. Ohly-Sack 975. Rhodes: Oxford 638. Sheehan: Vaticana C-472. Walsh: Harvard 3921. ISTC ic00966500.
Bologna Gy. Bordeaux BMun. Brussel BR (Bl. f6 u. dd1 fehlen). Cambridge JohnC, UL. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Città del Vaticano BVat. Darmstadt ULB. Frankfurt (Main) UB. Glasgow UL
. Gloucester Cathedr. Haag KglB. Heidelberg UB
. Köln UStB
. Leipzig UB
. Liège BU. London BL
(2 Ex.). Mainz GutenbergM. Milano BNBraid. New Haven UL
. Oxford Bodl (Fragm.), MagdalenC (def.). Paderborn AkadB. Warszawa BN (def.).
Gesamtüberlieferung: 25 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
07823 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda. Löwen: Johann von Paderborn, [um 1485]. 
196 Bl. a–n⁸o⁶p–z⁊⁸ꝯ⁶. 2 Sp. 41 Z. Typ. 1D:89/90G.
Bl. 1 leer. Bl. 2aα m. Sign. a2 In nomine ſancte ⁊ indiuidue trinitatis Amen.  [⁶]Enerabili in criſto  … Sign. b quia in hyeme non ifrigidātur niſi  … … Endet Bl. 196aα Z. 14 Et ſic eſt finis libri ruralium commodoru. Laus ſit altiſſimo qui uiuit ꝑ  ſeculorum ſecula ſine fine benedictus  Amen.  β Preſens opus ruralium cōmodorum Petri de creſcētiis hoc induſtrioſo caracteriſandi ſtilo ad cunctoꝝ  utilitatem omnipotentis dei ſuffra-gio nouiſſime impreſſum ē. in domo  Iohannis de weſtfalia. Alma ac florentiſſima in vniuerſitate Louaniēſi.  Bl. 196b leer.
Reproduktionen: Haag KglB (IISTC). Boston (Mass.) PL (Digitalisat).
HC 5827. Klebs 310.3. CA 502. ILC 647. CBB 3097. Ce³ C-967. IDL 1431. IGI 3263. Pell 9324. CRF I 495. CIBN C-669. Pr 9244. BMC IX 151. Bod-inc C-480. Chantilly 571. Collijn: Stockholm 342. Madsen 1295. Oates 3726. Raffel: Weimar 175. Voulliéme: Trier 2461. Wilhelmi: Greifswald 205. ISTC ic00967000.
Birmingham Orat. Bologna Gy. Boston (Mass.) PL. Cambridge UL (def.). Chantilly MConde. Charleville BMun. Città del Vaticano BVat. Edinburgh NL
. Erlangen UB. Gent BU (Bl. 32, 110, 182, 195 u. 196 fehlen). Göttingen SUB. Greifswald UB
(def.). Haag KglB
. København KglB (def.). Liège Sem. London BL
. Maastricht StB
. Oxford Bodl. Paris BN (2 Ex., 2. Ex. Bl. a3/a6 fehlen). Postel Präm. Stockholm KglB. Tallahassee UL. Trier StB. Utrecht BU
. Weimar HerzoginAnnaAmaliaB
.
Gesamtüberlieferung: 26 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
07824 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda. Strassburg: [Drucker des Jordanus von Quedlinburg], 9.III.1486. 
148 Bl. 〈2–3〉⁶a⁸b–y⁶z⁸. 2 Sp. 46 Z. Typ. 1:160G, 2*:91G, 3:91G. Min. f. Init. KolTit.
Tit. Opus ruralium commodoꝛum Petri de  creſcentijs.  Bl. 2aα m. Sign. 2 Petri de creſcentijs ciuis Bo-nonienſis epiſtola commodoꝛum  ruralium  In nomine ſancte et indiuidue  trinitatis Amen  (v)Enerabili in  chꝛiſto … Sign. b ſit inſipidus in radice ⁊ m ꝙ magis ⁊ ma… Endet Bl. 147bβ Z. 26 Finis libꝛi ruralium cōmodoꝛū Laus  ſit altiſſimo qui viuit per ſeculoꝝ ſecula ſine fine benedictus Amen  Pꝛeſens opus ruraliū cōmodoꝝ Petri de creſcentijs hoc induſtrioſo caracteriſandi ſtilo ad cunctoꝝ vtilitatē omnipotētis dei ſuffragio impꝛeſſum eſt argentine.  Anno domini .Mcccclxxxvj. Finitum nta feria ante feſtum ſancti Gregoꝛij  Bl. 148 leer.
Anm. Christie’s (New York) The Estelle Doheny Collection from St. Mary’s of the Barrens, Perryville, Missouri: Fine Printed Books and Manuscripts (14.XII.2001) Nr 47 m. Prov. Perryville Sem. — Forum Auctions (London) 10./11.VII.2018 m. Prov. Harpenden RothamstedL.
HC 5831. Klebs 310.5. CBB 3101. Ce³ C-968. CIH 1118. IBP 1806. IGI 3264 u.Corr. Pell 9152. CRF III 291. CRF XIII 742. CRF XVII 207. VB 2410. BSB-Ink C-697. CIBN C-670. Pr 602. BMC I 134.IB 1849. Bod-inc C-481. Borm: IG 861. Collijn: Stockholm 343. Collijn: Uppsala 1183. Deckert 261. Günther 2665. Hubay: Augsburg 654. Hubay: Eichstätt 319. Madsen 1293. Madsen T 20. Schlechter-Ries 554. Ohly-Sack 976. 977. Sheehan: Vaticana C-473. Walsh: Harvard 229. Wilhelmi: Greifswald 206. ISTC ic00968000.
Admont Benedikt. Albany SL. Albi BMun. Altenburg (Ö.) Benedikt. Amberg ProvB. Annaberg-Buchholz *K. Augsburg SStB. Austin UL. Bamberg SB (2 Ex.). Barth K. Basel UB. Berlin *SB†, UB†. Bonn ULB
. Boston (Mass.) CountwayLMed. Brussel BR (Bl. 6 fehlt). Bryn Mawr GoodhartL. Celle OLGericht. Città del Vaticano BVat. Eichstätt UB (2 Ex.). Erfurt StB
. Erlangen UB. Frankfurt (Main) UB (2 Ex.). Freiberg Gy. Giessen UB. Göttingen SUB. Göttweig Benedikt
(Bl. 1 fehlt). Gotha ForschB
(2 Ex.). Graz UB. Greifswald UB
. Hall ehem. WaldaufStift. Harpenden ehem. RothamstedL. Heidelberg UB
. Helsinki NB (Fragm.). Hobart UL. Jena ULB (4 Ex.). Innsbruck Kapuz, ULB. København BioF, KglB. Koblenz Gy. Köln UStB
. Kremsmünster Benedikt. Leipzig BuchM
, UB
. London BL
(Tit. fehlt), WellcomeMedL. Mainz GutenbergM. Marburg UB. Meise JardinBotan. Michaelbeuern Benedikt. München SB
(4 Ex.), UB
. Napoli BU. Nelahozeves Lobkowitz. New Haven UL (def.). New York ButlerL. Nürnberg StB
. Oldenburg LB. Oxford Bodl. Paris BN (2 Ex.). Passau SB. Philadelphia CPhysicians. Praha NKn (2 Ex.). Rastatt Gy
. Rothenburg Konsist. Rouen BMun (2 Bl. fehlen). Salzburg BenediktPeter. San Juan CasaLibro. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Sankt Paul Benedikt. Sankt Petersburg NB (2 Ex.). Saverne Arch. Seitenstetten Benedikt
. Stockholm KglB. Strasbourg BNU, BVille. Stuttgart LB
(2 Ex.). Tharandt BForst
. Trento BCom. Uppsala UB. Venezia BNMarc, MCorrer. Vercelli Sem. Vicenza BVigna. Vorau Aug
(def.). Washington (D.C.) LC. Wien NB
(3 Ex.), UB
, UBBodenkult. Wolfenbüttel HerzogAugustB.
Gesamtüberlieferung: 107 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
07825 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda. [Speyer: Peter Drach, um 1490/95]. 
158 Bl. A⁸B–Q⁶R⁸S–Zab⁶j. Gez. [1]Folium .ij.–Cliij.[5]. 2 Sp. 53 Z. Typ. 13:80G, 19:155G. 313 Hlzs., dar. zahlr. Wdh. KolTit.
Tit. Petri de creſcentijs Ciuis Bo-nonie. in commodū ruralium  cum figuris libꝛi duodecim.  Bl. 2a m. Sign. Aij u. Blz. Folium .ij. [¹⁰]Um ex virtute pꝛudētie/ … Sign. b Liber ſecūdus de natu-… Endet Bl. 153bβ Z. 48 … ac viſco ⁊.  Gloꝛia deo.  Bl. 154 leer. Bl. 155aα m. Sign. j Incipit Regiſtrū duo-decim libꝛoꝝ Petri de Creſcentijs. … Endet Bl. 158aβ Z. 45 Finit Regiſtrum.  Bl. 158b leer.
Anm. Forum Auctions (London) 10./11.VII.2018 m. Prov. Harpenden RothamstedL.
HCR 5826. Klebs 310.6. Schr 3788. Schramm XVI Abb. 14. CBB 3099. Ce³ C-969. CIH 1119. Feigelmanas 142. 143. IBE 1955. IBP 1807. IDL 1432. IGI 3265. CRF VI 697. CRF XI 363. CRF XIII 743. VB 2044. CIBN C-671. Pr 1441. BMC II 499.IB 8650. 500.IB 8649. Bod-inc C-482. Borm: IG 862. Collijn: Uppsala 1184. Deckert 262. Günther 2603. Hubay: Augsburg 655. Madsen 1294. Oates 1126. Rhodes: Oxford 639. Raffel: Weimar 176. Sack: Freiburg 1191. Sallander: Uppsala 1184bis. Walsh: Harvard 862. ISTC ic00969000.
Augsburg SStB. Berlin KunstB, *SB†
(Bl. 154ff. fehlen). Brussel BR. Cambridge UL (def.). Cambridge (Mass.) Arboret. Città del Vaticano BVat (2 Ex.). Córdoba BP
, Catedr. Darmstadt ULB. Deventer StB
. Dortmund StLB. Dresden SUB
. Erlangen UB. Firenze AccadGeorgofili (Bl. e3 fehlt), BN. Freiburg UB
. Glasgow UL
. Haag KglB
. Hannover StB. Harpenden ehem. RothamstedL. Hartford TrinityC (def.). Innsbruck ULB. Karlsruhe LB
. København KglB. Köln UStB
(2 Ex.). Konstanz Gy
. Kremsmünster Benedikt. Leiden BU
. Leipzig UB
. London BL
(2 Ex., 2. Ex. def.), WellcomeMedL. Lyon BMun (def.). Madrid BN, JardBotan. Mainz GutenbergM (2 Ex.). Milano BNBraid, FMedVet. München UB
. Münster ULB (2 Ex.). New Brunswick UL. New Haven UL. New York MorganL. Oxford AllSoulsC, Bodl, JohnC. Paris BN (2 Ex., 2. Ex. Lagen S-V fehlen), Mazarin. Philadelphia LComp. Pittsburgh CarnegieUL. Praha NKn. Ripon Cathedr (def.). San Marino (Calif.) HuntingtonL. Sankt Petersburg NB. Sevilla BColomb. Strasbourg BNU (def.). Stuttgart LB
(2 Ex.). Toronto UL. Tübingen UB
. Ulm StB
. Uppsala UB (2 Ex.). Vilnius Akad
, UB
. Wageningen UB (Reg. fehlt). Walberberg Albert. Washington (D.C.) LC. Weimar HerzoginAnnaAmaliaB
. Wellington TurnbullL. Wien NB
(3 Ex.). Windsor RL (2 Ex., 2. Ex. def.). Wolfenbüttel HerzogAugustB
. Würzburg UB
.  — Zabálburu (Madrid).
Gesamtüberlieferung: 83 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
07826 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda, ital. Florenz: Nicolaus Laurentii, 15.VII.1478. 
202 Bl. [5]a¹⁰bc⁸d⁶e–g⁸h⁶i⁸l–n⁶o⁸aa⁶bb⁸cc⁶dd–ff⁸gg–iill–ooaaa⁶bbb⁸. LagenKust. 1, Tab. 2 Sp. 43 Z. Typ. 2:106/107R. Min. f. Init. KolTit.
Bl. 1a leer. Bl. 1b LIBER PETRI CRESCIENTII DE AGRICVLTVRA FOELICITER  INCIPIT  .PROEMIVM.  (a³)L VENERABILE IN CRISTO PADRE … Z. 30 (a²)Llo exciellentiſſimo prineipe meſſer Carlo ſecondo … Bl. 2aα TAVOLA DEL LIBRO DELLE VILlereccie utilita di piero creſcientii cittadino  di bologna ad onore ſerēniſſimo re carlo  Libro primo  Deluoghi habitabili & eleggiere … Endet Bl. 6aα Z. 29 FINIS TABVLE  Bl. 6b leer. Bl. 7a m. Sign. .a.i. INCOMINCIA IL LIBRO DELLA AGRICVLTVRA DI PIERO  CRESCIENTIO CITTADINO DI BOLOGNIA AD HONORE  DI DIO ET DEL SERENISSIMO RE CARLO.  .PROHEMIO.  (c)ONCIO SIA COSA / CHE PER LA VIRTV DELLA  prudentia / laquale tral bene el male chautamente diſcerne … Sign. b ara cio inteſo & conoſciuto cominci affare ragione con lui dell opere & dedi. Et  … Endet Bl. 201b Z. 12 … et peuini ſi poſſono fare le corbe & le cieſte & le gabbie & molti altri arneſi & ſtouiglie di biſognio: et anco le ſiepi ſecche.  .FINIS.  IMPRESSVM EST HOC OPVS FLORENTIE PER ME NICHOLAVM DIOCESIS  VRATISLAVIENSIS / DIE  .XV. MENSIS IVLII.  ANNO .D. M..CCCC.L.XXVIII.  Bl. 202 leer.
Anm. Forum Auctions (London) 10./11.VII.2018 m. Prov. Harpenden RothamstedL.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 71. Roma BAlessandr (Digitalisat).
HCR 5837. Klebs 311.1. Ce³ C-973. IGI 3266. VB 2882. CIBN C-673. Pr 6115. BMC VI 627.IB 27077. Bod-inc C-483. ISTC ic00973000.
Arezzo BCiv (def.). Avellino BProv. Berlin *SB
. Bologna BU (2 Ex., 1. Ex. def.). Chatsworth L. Chicago NewberryL. Città del Vaticano BVat. Cremona BStat. Firenze BMarucell, BN (2 Ex.), BRiccard. Genova BDurazzo. Harpenden ehem. RothamstedL. London BL
. Manchester RylandsL
. Modena BEst. Napoli BN (2 Ex.). New Haven UL. Oxford Bodl. Paris BN. Pistoia ArchCap. Pittsburgh CarnegieUL. Prato BCicognini. Roma BAlessandr, BN
(def.). San Marino (Calif.) HuntingtonL. Siena BCom. Solothurn ZB
. Stuttgart LB
. Torino BNU, Jes (Bl. a1 fehlt). Washington (D.C.) LC. Wien NB
(Bl. 199 u. 202 fehlen).
Gesamtüberlieferung: 36 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
07827 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda, ital. Vicenza: Leonardus Achates, 17.II.1490. 
146 Bl. a–r⁸ſ⁶t. 2 Sp. 52 Z. Typ. 6:88R. Min. f. Init. 1 Hlzs. KolTit.
Bl. 1 leer. Bl. 2a m. Sign. ai. Hlzs.α1 INCOMINCIA ILLIBRO DELLA A-GRICVLTVRA DI PIERO CRESCI-ENTIO CITTADINO DI BOLOGNIA  AD HONORE DIDIO ET DEL SE-RENISSIMO RE CARLO.  (a)Llo exciellentiſſimo principe  meſſer Carlo ſecōdo … Z. 32 .PROHEMIO.  (c³)ONCIO ſia coſa / che per la uirtu  della prudētia / … Bl. 3aα m. Sign. aii DELVOCHI HABITABILI ET ELEG-GIERE … Sign. b dicalcina: o diſmalto edifichare ſecondo la  … Endet Bl. 142bβ Z. 30 .FINIS.  Impreſſum hoc opus uicencie per me leonardum de baſilea die .xvii. mēſis Februarii  anno .D. Mcccclxxxx.  Reg. 2 Z.Bl. 143aα m. Sign. A TAVOLA DEL LIBRO DELLE VIL-lerecie utilita di piero creſciētii cittadino di  bologna ad honore del ſerēniſſimo re carlo  … Endet Bl. 146aβ Z. 47 FINIS TABVLE.  Bl. 146b leer.
Anm. Christie’s (London) 6.VI.2007 Nr 130. — Forum Auctions (London) 10./11.VII.2018 m. Prov. Harpenden RothamstedL.
HC 5838. Klebs 311.2. Sander 2234. Ce³ C-974. IBP 1809. IGI 3267. Pell 9155. CRF I 496. CRF XI 364. VB 4583. BSB-Ink C-700. Pr 7128. BMC VII 1033.IB 31725. Bod-inc C-484. Walsh: Harvard 3486. ISTC ic00974000.
Alessandria BCiv (def.). Avellino BProv. Bergamo BCiv. Berlin KunstB
. Bethesda NLMed. Bologna CSpagna, Gy (3 Ex.). Cambridge TrinityC. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Chicago NewberryL. Città del Vaticano BVat. Cortona AccadEtrusc. Dallas BridwellL. Épernay BMun. Ferrara BCom. Firenze AccadColomb, BN (3 Ex.). Genova BDurazzo, BU. Harpenden ehem. RothamstedL. Kansas City (Mo.) HallL. London BL
(def.), WellcomeMedL. Lyon BMun. Madrid FundacMarch. Mainz GutenbergM (Fragm. 2 Bl.). Manchester RylandsL
. Milano BAmbros, BNBraid. Montréal OslerL. München SB
. Oxford Bodl (def.). Passau GlasM. Perugia BAugust. Philadelphia LComp. Roma BAlessandr, BCasanat (2 Ex.), BCorsin
, CScozzese, FAO. Siena BCom. Taipei UL
. Treviso BCom. Udine Erzbisch, Sem. Venezia BNMarc. Verona BCiv (2 Ex.). Vicenza BBertol, BVigna. Washington (D.C.) FolgerL, LC. Wien NB
. Zürich BTechHochSch
.
Gesamtüberlieferung: 59 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
07828 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda, ital. Venedig: [Matteo Capcasa], 31.V.1495. 
180 Bl. aaa–lA–L⁸. 2 Sp. 43 Z. Typ. 3:108R, 9:81R. Init. c, d, e, f, g, h, k, l. Min. f. Init. 41 Hlzs., dar. 7 Wdh. KolTit.
Tit. PIERO CRESCENTIO  DE AGRICVLTVRA.  Hlzs.Bl. 1bα TAVOLA del libro … Bl. 6aα m. Sign. aii INCOMINCIA IL LIBRO DELA AGRICVLTVRA DI PIERO CRESENTIO … Z. 39 PROHEMIO.  (C³)Ooncioſiacoſa che ꝑ la uirtu  dela prudētia … Sign. b uederai leuare laere creſpo & fōdo diſotil  … Endet Bl. 180aβ Z. 25 FINIS.  Impreſſum Venetiis Die ultimo menſis Mai. anno .MCCCCLXXXXV  Bl. 180b leer.
Anm. 1. Datum auf Bl. 180 auch falsch anno MLCCCCV (BMC, Essling; z. B. Ex. London BL. San Marino (Calif.) HuntingtonL. 3. Ex. Paris BN).
Anm. 2. Forum Auctions (London) 10./11.VII.2018 m. Prov. Harpenden RothamstedL.
HCR 5839. Klebs 311.3. Sander 2235. Ce³ C-975. IGI 3268. CRF VII C-15. VB 4074. CIBN C-674. Pr 5002. BMC V 486.IA 22771. Rhodes: Cini C205. Walsh: Harvard 2433. ISTC ic00975000.
Bergamo BCiv (2 Ex.). Berlin KunstB
(Bl. 178–180 fehlen). Bologna Gy. Boston (Mass.) PL. Città del Vaticano BVat (2 Ex.). Firenze BN, BRiccard. Harpenden ehem. RothamstedL. Lonato BComo. London BL
, WellcomeMedL. Milano BAmbros. Napoli BN. New Haven UL. New York PL. Palermo BCom. Paris BN (3 Ex., 3. Ex. Bl. i8 fehlt), IFrance. Parma BPalat (def.). Pesaro BOliveri. Piacenza BCom. Pirna K
. Provo UL. Roma BCasanat (def.), BCorsin
, FondazPrimoli. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Venezia BNMarc (def.), FondazCini
. Verona BCiv. Washington (D.C.) DumbartonL.
Gesamtüberlieferung: 35 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
07829 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda, franz. Paris: [Pierre Levet für] Antoine Vérard, 10.VII.1486. 
226 Bl. a–c⁸d–f⁶g⁸hi⁶kl⁸m⁶n⁸o–q⁶rs⁸tu⁶xy⁸z⁶AB⁸CD⁶EF⁸GH⁶I〈ii–iiii〉⁶. Gez. [4]V–ccxix[7]. 2 Sp. 37 Z. Typ. 2:114G, 3:100G. Min. f. Init. 12 Hlzs., dar. eine Wdh. KolTit.
Bl. 1 leer? Bl. 2aα m. Sign. aii Cy commence le liure des  ruraulx profitz du labour des  champs lequel fut compile en  latin par Pierres de crejcens  bourgois de boulōgne la graſſe. Et depuis aeſte trāſlate en  francoys a la requeſte du roy  charles de france le quint de ce  nom. Et mierement ſenſuyt  le pꝛologue de lacteur du liure  Hlzs.Z. 11 (l)Omme par la vertu de pꝛudence qui entre bien ⁊ mal  ſubtillement conſidete … Sign. b ilz replanteront des autres eſpines au… Endet Bl. 218bβ Z. 17 … et a diuerſes manieres de retz et a  la glux.  Et pour finale concluſion nous  pꝛierons dieu … Z. 26 … Et de monſei-gneur ſainct denis.  AMEN.  Cy fine le douzieſme  liure des pꝛouffitz chāpeſtres et ruraux.  Bl. 219aα m. Blz. ccxix Ce pꝛeſent liure intitule des proufitz champeſtres et ruraulx compile ꝑ  maiſtre Pierres des creſcences bour-gois de boulongne la craſſe a eſte acheue de impꝛimer en la noble ville et cite  de Paris lan mil quatre cens quattrevingtz et ſix le dizieſme iour de Iuil-let par honoꝛable homme Anthoine verard marchant libraire et bourgois de  Paris demourāt au dit lieu ſur le pōt  noſtre dame a limage ſainct Iehan leuangeliſte et tenāt bouticle au palais  du Roy noſtre ſire deuant la chapelle  ou len chāte la meſſe de meſſeigneurs  les pꝛeſidens.  Bl. 219b leer? Bl. 220aα m. Sign. ii Cy ſont les rubꝛices du liure des  pꝛouffitz champeſtres ⁊ ruraulx cy aſeſcriptes contenant douze liures  fiſt  et compila maiſtre Pierre des creſcences bourgois de boulongne la craſſe a  lhonneur de dieu le tout puiſſant et a  la dilection du roy Charles ſelon les  chapitres dun chacun liure oꝛdꝛe.  Les rubꝛices du pꝛemier liure. … Bricht ab Bl. 225bβ Z. 30 … des racines et des ſemences. deuillet. ccx  Bl. 226 unbekannt.
H 5836. Klebs 312.1. Claudin I 424–427. Bechtel C-880. Macfarlane 3. CBB 4647. ISTC ic00969700.
Firenze IBotan. Leuven TheolF. Mons BU.
Gesamtüberlieferung: 3 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
07830 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda, franz. Paris: Jean Bonhomme, 15.X.1486. 
246 Bl. [4]a–zA–F⁸G¹⁰. 2 Sp. 39 Z. Typ. 1:100G. Min. f. Init. 13 Hlzs., dar. Wdh. KolTit.
Bl. 1 leer. Bl. 2a Cy commence le liure des ruraulx pꝛouffitz du labour des chāps  Le quel fut compile en latin par Pierre des creſcens … Hlzs.α Z. 6 (l)Omme par la vertu de pꝛudence qui  entre bien et mal  ſubtillement con-ſidere … Bl. 4a leer. Bl. 4bα (c³)y cōmence la table du -mier liure des pꝛouffitz  champeſtres et ruraulx  … Endet β Z. 2 Cy fine la table.  du pꝛemier Liure.  Le pꝛemier chapitre doncques  parle de congnoiſtre la bonte du  lieu habitable en general.  Bl. 5a m. Sign. a.i. Hlzs.(d)E naturelle īcli-naciō … Sign. b payſans ne les degaſtent. et fera  … Endet Bl. 246aα Z. 8 Et de monſeigneur ſaint denis.  AMEN.  Cy fine ce pꝛeſent liure intitule des pꝛouffitz chāpeſtres  et ruraulx Compile par maiſtre Pierre des creſcens bourgeois de boulongne la graſſe  Et īpꝛime a paris par Iehan  bon hōme libꝛaire de luniuerſite de paris le .xv. iour doctobꝛe. Lan mil .CCCTiiiixx  et ſix.  Bl. 246b leer.
Anm. Librairie Thomas-Scheler (Paris) Livres & manuscrits du XVe au XXe siècle (2014) Nr 4.
H 5836. Klebs 312.2. Claudin I 190–194. Bechtel C-881. Winn: Vérard C-9. Ce³ C-970. IBE 1956. CRF III 292. CRF IV 163. CRF XII 205. CIBN C-672. Zdanevyč 152. ISTC ic00970000.
Caën BMun (def.). Kijv NB
(Fragm.). Madrid BU
. Millau BMun
. New Haven UL. New York MorganL. Paris BN (4 Ex., 4. Ex. def.), BU (Fragm.), BUPharmac, IHistArt
(def.). Saint-Omer BMun. Washington (D.C.) LC.
Gesamtüberlieferung: 15 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
0783010N Crescentiis, Petrus de: Das Büch von pflantzung der äcker Boum und aller Krüter. Köln, 1493. 
Anm. 1. Gehört wahrscheinlich zur folgenden Nr.
Anm. 2. Vgl. Ader, D.: Studien zur Sippe von d. „schlagen“. Diss. Münster. Mühlheim a. d. Ruhr 1958, S. 21 u. 104. Dazu MRFH [24.VII.2013]: „Dieser Druck wird einzig in der Dissertation von Ader aus dem Jahr 1958 erwähnt. Eine Verwechslung mit dem Erstdruck oder gar mit einem Druck aus dem 16. Jahrhundert kann nicht ausgeschlossen werden.“
07831 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda. Deutsch von Bruder Franciscus. [Speyer: Peter Drach], 1.X.1493. 
236 Bl. a–c⁸de⁶f–zA–D⁸E–G[H]⁶. 2 Sp. 46 Z. Typ. 10:156G, 18:93G. Init. v. Min. f. Init. 297 Hlzs., dar. zahlr. Wdh. KolTit.
Tit. Petrus de creſcentiis zu  teutſch mit figuren.  Bl. 2a m. Sign. aii Hlzs.α Das erſte buch vō  erwelen wone ſtete … Sign. b den. erle. roer. ebich vnd der glich dye  … Endet Bl. 229bα Z. 13 … Itē vil vogel mit rawb vogeln  vnd mit netzen vnd auch mit lyme.  … Z. 23 … widder die vogel ſter-cken.  Hye endet ſich Petrus de creſ-cenciis zű dutſche. Gedrůckt v  volendet noch der geburt Criſti.  Mccccxciii. Des dinſtags noch  ſant Michelstag.  Bl. 230 leer. Bl. 231aα Diſz iſt das Regiſter vber den Pe-trum de Creſcentiis … Bl. 235b (a)Ls ich Petrus von Creſcentiis nach vill arbeyt vnd wytem wandeln  vō erfarūg wegē mich gemůhet hett / … Endet Z. 35 … Das zwőlfft buch leret was ſich eynem huſz vatter geburt  inn iglichem monde zű thun by ſynen eckern.  Bl. 236 leer.
Anm. 1. „Der Übers. nennt sich auf Bl. o2i und z6“ (INKA beim Ex. Würzburg UB). Beschreibung in MRFH [23.VII.2013].
Anm. 2. Bl. 229bα Z. 28 auch Michelsrag (z. B. Ex. München SB [2° Inc. c. a. 2845ᵃ]).
HC 5832. 5834. 5835. Klebs 313.1. Schr 3790a. Schramm XVI Abb. 17–108. 110–135. 137–140. 142–159. 161–183. 185–188. 190–270. 292. Ce³ C-971. IBP 1808. IDL 1433. VB 2022. BSB-Ink C-698. Pr 2391. BMC II 499.IB 8638. Günther 2584. Juntke: MarienB 141. Kat. Bibl. Schäfer 112. Walsh: Harvard 865. ISTC ic00971000.
Aschaffenburg StiftB
. Berlin Kupferstichkab
, UB
. Cambridge (Mass.) HoughtonL
. Columbus UL
(def.). Darmstadt ULB
. Dillingen StudB
. Dresden IDenkmalpflege. Erlangen UB
. Fiecht Benedikt
. Graz UB
. Halle MarienB
. Hilversum LibernaColl
. Leipzig UB
. London BL
. München SB
(2 Ex.). Neuchâtel BPU
(def.). Neustadt K
. Passau SB
(Bl. 231–235 fehlen). Philadelphia PhilosophSoc
(def.). Poznań BRaczynski
. Praha Kap
. Schweinfurt BSchäfer
. Västerås StB
. Washington (D.C.) LC
. Wien NB
. Würzburg UB
.
Gesamtüberlieferung: 28 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
07832 Crescentiis, Petrus de: Ruralia commoda. Deutsch von Bruder Franciscus. [Speyer: Peter Drach, um 1495]. 
210 Bl. a⁸b⁶c⁸de⁶fg⁸h⁶i–zAB⁸C–E⁶. Gez. [1]Das erst blat–ccv[6]. 2 Sp. 47–48 Z. Typ. 18:93G, 19:155G. Init. e. Min. f. Init.. 317 Hlzs., dar. zahlr. Wdh. KolTit.
Tit. Petrus de Creſcentijs zu  teutſch mit figuren.  Bl. 2a m. Sign. aii u. Blz. Das erst blat: Hlzs.α Das erſte buch von er-welen. wonung. … Sign. b ſo lange ſyedende biſz es ſchaumet. dan  … Endet Bl. 204bβ Z. 30 … widder die vogel ſtarcken.  Bl. 205aα m. Sign. E Diſz iſt das Regiſter … Endet Bl. 209b Z. 36 zű thun bey ſeynen eckern.  Bl. 210 leer.
Anm. Zum Übersetzer siehe Nr 7831. Beschreibung in MRFH [23.VII.2013].
HC 5833. Klebs 313.2. Schr 3789. Schramm XVI Abb. 17–292. Ce³ C-972. IDL 1434. CRF XVIII 170. VB 2045. BSB-Ink C-699. Pr 2395. BMC II 500.IB 8651. Bod-inc C-485. Borm: IG 863. Hubay: Augsburg 656. Scheidegger-Tammaro 470. Walsh: Harvard 866. ISTC ic00972000.
Aberystwyth NL (Bl. 206–210 fehlen). Augsburg SStB
(Bl. 2, 205 u. 210 fehlen). Berlin *SB
. Boston (Mass.) CountwayLMed
(Bl. 1, 8 u. 210 fehlen). Cologny BBodmer
. Göttingen SUB
. Haag KglB
. Innsbruck ULB
. Leipzig IGeschMed
(Bl. 1 u. 197–210 fehlen). London BL
. Luzern ZB
(Bl. 60, 61 u. 131 fehlen). München SB
(2 Ex., 1. Ex. Bl. 38, 39 u. 210 fehlen). Nürnberg GermanNM
(Bl. 205 u.210 fehlen). Oxford Bodl
. Paris EcBeauxArts. Regensburg HB
. Stuttgart LB
. Wien NB
. Wolfenbüttel HerzogAugustB
(Bl. 174 u. 193–210 fehlen). Zürich ZB
. Zwickau RatsSchB
.
Gesamtüberlieferung: 22 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Gesamtkatalog der Wiegendruckehttps://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/CRESPET.htm • Letzte Änderung: 2013-08-16