Ars moriendi
Vgl. Chartier, Roger: Les arts de mourir, 1450–1600. In: Annales 31(1976) S. 51–75.
Übersicht
2571–2579
2580–2583
2584–2590
2591.2592
2593
2594–2596
2597–261405N
Die in Frankreich gedruckten Ausgaben zerfallen in drei Gruppen:
2599.2605
2603.2604.2606
2602.2607.2609.2611.2612.2614.261405N
2615.2616
2617
2618–2630
2631.2632
2633
2634.2635
Ausgaben mit dem ursprünglichen Text
Lateinisch
2 Sp.708a Ars moriendi. 12°
GW 0261410.
2 Sp.708bN Ars moriendi.
C 668.
Blockbuch.
2 Sp.708cN Ars moriendi.
C 669.
Blockbuch.
2 Sp.708dN Ars moriendi.
C 670. VK 169.
Blockbuch.
02571 Ars moriendi. [Köln: Nikolaus Götz, um 1475]. 
12 Bl. [a¹²]. 2 Sp. 38 Z. Typ. 1:98G. 11 Hlzs.
H 1831. Schr 3371. VK 171. Pell 1340. VB 833.6. Borm: IG 230. Deckert 60. ISTC ia01114200.
Berlin *SB
. Dresden SUB
. Köln UStB
. Münster ULB. Paris Genev. Wolfenbüttel HerzogAugustB.
Gesamtüberlieferung: 6 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02572 Ars moriendi. [Köln: Nikolaus Götz, um 1475]. 
12 Bl. [a¹²]. 36 Z. Typ. 1*:105/110G. 11 Hlzs.
Anm. 1. Wegen des Zustandes der Holzschnitte wahrscheinlich später als Nr 2571.
Anm. 2. Venator & Hanstein (Köln) Auktion 138 (18.III.2016) Nr 641 m. Prov. New York MorganL (1975 als Dublette abgegeben).
C 667. Schr 3370. VK 170. 172. Ce³ A-1114. IDL 427. CRF VIII 46. Pr 1115. BMC I 239.IB 3829. Schlechter-Ries 138. ISTC ia01114000.
Baltimore ArtM. Cuyk Kreuzh. Giessen UB. Hamburg Kunsthalle
. Heidelberg UB
(Fragm. Bl. 1). London BL
(2 Ex.). New York MetropolMArt, MorganL, PL. Paris MDutuit. Stuttgart GraphSlg. Windsor RL (Bl. 1 fehlt).
Gesamtüberlieferung: 13 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02573 Ars moriendi. [Leipzig: Konrad Kachelofen, um 1495]. 
14 Bl. AB⁶. 31–33 Z. Typ. 2:160G, 7:97G. 14 Hlzs.
Anm. 1. Wegen des Zustandes der Holzschnitte wahrscheinlich nach den beiden ersten deutschen Ars moriendi–Ausgaben, die 1493 und 1494 datiert sind, gedruckt.
Anm. 2. Thilo von Trotha. Merseburgs legendärer Kirchenfürst. Katalog zur Ausstellung Merseburg, 10.VIII.2014 bis 2.XI.2014. Hrsg. Markus Cottin u.a. Petersberg 2014. (Schriftenreihe der Vereinigten Domstifter zu Merseburg und Naumburg und des Kollegiatstifts Zeitz. 7.) S. 188–189 Nr III.6.
H 1835. Schr 3374. CBB 4166. Ce³ A-1115. IBP 552. IDL 428. Pell 1332. CRF XIII 252. CIBN A-602. Günther 1290. Juntke: MarienB 48. 49. Kat. Bibl. Schäfer 20. UBL-Ink A-356. ISTC ia01115000.
Auckland PL. Blackburn M (Fragm. 9 Bl.). Haag MMeerman
. Halle MarienB
(2 Ex.). Leipzig UB
. Liège BU. New York MorganL. Olomouc SKn. Paris BN. Sankt Petersburg NB. Strasbourg BNU (def.). Washington (D.C.) LC. Wrocław BU.  — Schäfer (Schweinfurt).
Gesamtüberlieferung: 14 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
02574 Ars moriendi. [Lyon: Johann Siber, um 1495]. 
14 Bl. [a⁸b⁶]. 30 Z. Typ. 5:87G, 9:100G. 12 Hlzs., dar. Wdh.
HC 1832. IBP 551. Pell 1335. BSB-Ink A-770. CIBN A-601. Pr 8640A. BMC VIII 309.IA 42019. ISTC ia01114700.
Città del Vaticano BVat. Kraków BCzartoryski (def.). London BL
. Metz BMun. München SB
. Paris BN
. Princeton UL
.
Gesamtüberlieferung: 7 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02575 Ars moriendi. [Leipzig: Konrad Kachelofen, um 1495/98]. 
14 Bl. A⁸B⁶. 31 Z. Typ. 7:97G, 8:168G. 14 Hlzs.
Anm. 1. Bl. 2a auch Sign.A dʼ (Ex. München UB).
Anm. 2. Erasmushaus (Basel) Intermezzo 38 (2010) Nr 15.
Schr 3375. Ce³ A-1116. IBP 553. BMC III 633.IA 12373. Borm: IG 231. Ohly-Sack 275. ISTC ia01116000.
Frankfurt (Main) UB (def.). London BL
. Manchester RylandsL
. München UB
. New Haven UL. New York PL. Praha NKn. Wolfenbüttel HerzogAugustB. Wrocław BU. Würzburg UB
.
Gesamtüberlieferung: 10 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02576 Ars moriendi. [Leipzig: Konrad Kachelofen, um 1495/98]. 
14 Bl. A⁶BC. 31–32 Z. Typ. 7:97G, 8:168G, 11:340G. 14 Hlzs.
Anm. Hartung & Hartung (München) Auktion 115 (November 2006) Nr 200.
Nachtr 34. Ce³ A-1117. IBP 554. IGI 884. CRF VIII 48. Pr 2924. BMC III 633.IA 12375. Collijn: Linköping 12. Günther 1291. ÖNB-Ink A-487. UBL-Ink A-357. Walsh: Harvard 1018. ISTC ia01117000.
Cambridge (Mass.) HoughtonL. Firenze BN. Leipzig StB
. Linköping Stift. London BL
. Paris MDutuit. Pelplin Sem (def.). Praha [Präm]. Wien NB
.
Gesamtüberlieferung: 9 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02577 Ars moriendi. [Leipzig: Konrad Kachelofen, um 1495/98, nicht nach 1498]. 
14 Bl. A⁸B⁶. 31–34 Z. Typ. 7:97G, 8:168G, 11:340G. 14 Hlzs.
Anm. Hartung & Hartung (München) Auktion 135 (3./4.XI.2014) Nr 57.
H 1834. Schr 3372. Schramm XIII Abb. 45-58. Ce³ A-1118. IBP 555. IJL² 037. VB 1244. BSB-Ink A-771. Ernst: Hildesheim I,2 17. Ernst: Hildesheim II,2 33. ÖNB-Ink A-488. Ohly-Sack 276. ISTC ia01118000.
Berlin *SB
(2 Ex., 2. Ex.†). Boston (Mass.) PL. Città del Vaticano BVat. Dresden SUB (z.Z. Moskva GosB). Frankfurt (Main) UB. Hildesheim DomB. Kórnik Akad (def.). München SB
. Nürnberg StB
. Praha NKn (Rubr. 1498), Präm. Sankt Paul Benedikt (def.). Tenri City CentrL. Wien NB
. Zwickau RatsSchB (def.).
Gesamtüberlieferung: 16 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02578 Ars moriendi. [Leipzig: Konrad Kachelofen, um 1497/98]. 
14 Bl. A⁸B⁶. 33 Z. Typ. 8:168G, 11:340G, 12:88G. 14 Hlzs.
Anm. Vgl. Alltag und Frömmigkeit am Vorabend der Reformation in Mitteldeutschland. Katalog zur Ausstellung „Umsonst ist der Tod“. Hrsg. Hartmut Kühne, Enno Bünz u. Thomas T. Müller. Petersberg 2013 S. 93–94 Nr 2.1.2.
Reproduktionen: München SB (Digitalisat).
H 1833. Schr 3373. Schramm XIII Abb. 45–58. Ce³ A-1119. IBP 556. VB 1245. BSB-Ink A-772. Pr 2925. BMC III 633.IA 12379. Nentwig 52. ÖNB-Ink A-489. ISTC ia01119000.
Berlin *SB
. Braunschweig StB. Città del Vaticano BVat. Eichstätt UB
. Erfurt MinB. Göttingen SUB
. Gotha ForschB
. Kraków BU. Leipzig MGesch
(Bl. 14 fehlt). London BL
. München SB
. Praha NKn. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Sankt Pölten Bisch. Wien NB
. Wrocław BU.
Gesamtüberlieferung: 16 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02579 Ars moriendi. [Leipzig: Melchior Lotter, nach 1500(?)]. 
14 Bl. A⁸B⁶. Zeilenzahl wechselnd. Typ. 1:72G mit Min. von 4:88G, 2:168G, 3:336G. 14 Hlzs.
Anm. Christie’s (New York) Auction 10.IV.2013 Collection of Arthur & Charlotte Vershbow (Part 2) Nr 94.
Reproduktionen: Oxford Bodl (Digitalisat).
Ce³ A-1120. Bod-inc A-439. Pollard: MorganL 214. ISTC ia01120000.
Berlin Kupferstichkab
. Dallas BridwellL. Manchester RylandsL
. New York MorganL, PL. Oxford Bodl
. Praha NKn. Washington (D.C.) LC.
Gesamtüberlieferung: 8 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Deutsch
2 Sp.711aN Ars moriendi, deutsch.
C 673.
Blockbuch.
2 Sp.711bN Ars moriendi, deutsch.
C 674.
Blockbuch.
02580 Ars moriendi.
Anm. Ist jetzt = Nr 0261420N.
02581 Ars moriendi, deutsch. Leipzig: [Konrad Kachelofen], 1493. 
16 Bl. AB⁶C. 32 Z. Typ. 3*:91G, 2:160G. 13 Hlzs.
C 672. Schr 3376. CIH 321. IBP 557. VB 1227. Madsen 350. ÖNB-Ink A-490. ISTC ia01123950.
Berlin *SB
. Budapest BU. Dresden SUB
. København KglB (def.). Salzburg Franzisk. Wien NB
. Wrocław BU. Zwickau RatsSchB.
Gesamtüberlieferung: 8 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02582 Ars moriendi, deutsch. Leipzig: [Konrad Kachelofen, 14]94. 
16 Bl. AB⁶C. 32 Z. Typ. 2:160G, 3*:91G. Rubr. ε. 13 Hlzs.
Reproduktionen: München SB (Digitalisat).
HC 1836. Schr 3377. Schramm XIII Abb. 45-57. Ce³ A-1124. BSB-Ink A-773. Pr 3017. BMC III 626.IA 11567. ÖNB-Ink A-491. ISTC ia01124000.
Bamberg SB. Freiberg Gy. London BL
. München SB
. New York PL. Wien NB
.
Gesamtüberlieferung: 6 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02583 Ars moriendi, deutsch. Leipzig: [Konrad Kachelofen], 1496. 
16 Bl. AB⁶C. 32 Z. Typ. 3*:91G. Rubr. ε. 13 Hlzs.
HC 1837. Schr 3378. IBP 558. Pell 1158. 1358. CRF XVII 55. Pr 3018. BMC III 627.IA 11579. UBL-Ink A-358. ISTC ia01124100.
Leipzig ehem. UB
. London BL
. Nürnberg StB
. Rouen BMun.
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Französisch
Die Pariser Ausgaben, welche eine freie Bearbeitung des Ars moriendi-Textes bieten, haben mehrere Zugaben; in der Mehrzahl dieser Ausgaben steht die Ars bene vivendi am Anfang.
02584 Ars moriendi, franz. [Brügge: Colard Mansion, um 1480] [vielmehr nicht vor 1477, nicht nach 1484]. 
24 Bl. [a–c⁸]. 23 Z. Typ. 1:165G. DrM I.
Reproduktionen: Paris BN (Digitalisat).
HC 1839. Kok: Houtsneden S. 101. CA 186. ILC 286. Bechtel A-273. CBB 322. Pell 1351. CIBN A-604. ISTC ia01121800.
Brugge StB (2 Ex.). Lille BMun. Paris BN.
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
0258420N Ars moriendi, franz. Daran: Die zehn Gebote, franz. [Paris: Antoine Caillaut und Louis Martineau(?), um 1482/84]. 
8 Bl. A⁸. 1 u. 2 Sp. 34–36 Z. Min. f. Init.
Bl. 1a m. Sign. A i Lart et ſcience de bien mourir.  (ſ)Elon les ſains docteurs nous ſerons tel pꝛeſē-tes a dieu vray iuge et par luy iuges eternele-ment que nous ſerons trouues en la fin: la lle  nous appellons communement la moꝛt. … Endet Bl. 8a Z. 27 … ut cum his omnibus in tuo conſpectu gaudeat in e-ternum. Qui cum patre.  Cy fine lart et ſcience de bien et ſaigement  mourir tranſlate en francoys pour la do-ctrine des ſimples gens principalement.  Enſuiuent les .X. commandemens de dieu.  Bl. 8bα En nom du pere et du filz et du  ſāīt eſperit. Sēſuit le liure de ieſus  et mieremēt la ſaīte oroiſō quil  a faite … Endet Bl. 8bβ Z. 34 Qui habet mādata mea  et ſeruat ea ille eſt qni diligit me io. XIIII. ca. 
Vorlage: Coq: Bordeaux (m. Abb. v. Bl. 1a).
Coq: Bordeaux A-47. ISTC ia01123600.
Bordeaux BMun
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
02585 Ars moriendi, franz. [Lyon: Pierre Boutellier, um 1488]. 
18 Bl. a⁸b¹⁰. 28 Z. Typ. 1:105G. 12(?) Hlzs.
Bl. 1 leer? Bl. 2a m. Sign. a.ii. []Onne remonſtrance par figure eſt lexpoſitiō par eſcripture de choſe vꝛaye et neceſ-ſaire eſt ceſt mirouer vꝛay exemplaire.  Entendez y. a bon deſir pour bien viure/  et bien mourir Ja ſoit ce  ſelon le philoſophe ou tiers  liure dethis de toutes choſes terribles La moꝛt du  coꝛps eſt la plus terrible et hideuſe/ touteſuoyes de la  moꝛt de lame neſt a cōparer. … Bl. 16(b8)b Z. 27 … ⁊  y dōne amy  luy aſſiſte ē ceſte neceſſite et cōfoꝛte a cōſtāte de vraie foy paciēce deuociō ⁊ ꝑſeuerāce le mouēt  … Bl. 18 leer.
Anm. 1. In dem Auktionskatalog „Catalogue de livres rares et précieux provenant de la Bibliothèque de Monsieur Ch.-L. Fière“ von Albert Besombes (Paris) 1933 Nr 17 (m. Abb.) wird diese Ausgabe beschrieben.
Anm. 2. Korrektur zum gedruckten GW: Typenbestimmung korrigiert.
Claudin III 443. Bechtel A-275. CRF III 93. CIBN A-605. ISTC ia01121900.
Paris BN (Bl. 1, 9, 10, 17 u. 18 fehlen). Toulouse BMun (def.).
Gesamtüberlieferung: 2 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
0258510N Ars moriendi, franz. Daran: Die zehn Gebote, franz. [Paris: Antoine Caillaut, um 1490]. 
8 Bl. [a⁸]. 33 Z. Typ. 1:81G. Einmal Min. f. Init.
Bl. 1a Lart et ſcience de bien mourir.  [⁵]Elon les ſains docteurs noꝯ ſerōs telz pꝛeſentes a dieu vꝛay iuge et par luy iuges eťnelemēt que nous ſerōs trouues en la fin:  la quelle nous appellons communemēt la  moꝛt … Endet Bl. 8a Z. 24 … vt cū his omnibus in tuo  conſpectu gaudeat ineternum. Qui cum patre. ⁊c.  Cy fine lart et ſcience de bien et ſagement  mourir tranſlate en francoys pour la doc-trine des ſimples gens pꝛincipalement. Enſuyuent les commondemens de dieu.  Bl. 8b En nom du pere et du filz et du ſaint eſperit amē.  Senſuit  le liure de ieſus et pꝛemieremēt la ſaincte oꝛoiſon quil a fait.  Noſtre pere  es ez cieulx … Endet Z. 38 … Qui habet mādata mea ⁊ ſeruat ea: ille ē  diligit me .io.xiiii. 
Vorlage: GW-Manuskript.
Reproduktionen: Bern UB (Digitalisat).
ISTC ia01123700.
Bern UB
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
02586 Ars moriendi, franz. Paris: Pierre Le Rouge und Gillet Couteau mit Jean Ménard für Antoine Vérard, 18.VIII.1492, 28.X.1492 u. 15.XII.1492. 
200 Bl. a–h⁸i⁶k⁸l¹⁰m⁸no⁶p⁸qr⁶AA–DD⁸EE⁶FF–HH⁸II¹⁰. 2 Sp. 33 Z. Typ. 1:116G, 2:82G, 3:89G. Init. d, o(Leiste). 70 Hlzs., dar. Wdh. DrM III des Pierre Le Rouge. VM II des Antoine Vérard.
Inhalt: Ars moriendi, franz (Ensuit un tres devote meditation de l’ame …). — Aiguillon de crainte divine (Pour ce que nul homme vivant en ceste vie presente …). — Antichristus, franz. — Les joies du paradis. — Ars bene vivendi, franz (Nostre Dieu imperateur et createur du ciel et de la terre au commencement du temps et toutes creatures crea toutes choses de rien …).
Anm. Vgl. Diesbach, Vérène de: Six siècles de littérature française: XVe siècle (Bibliothèque Jean Bonna). Genève/Paris 2018 S. 20–23 Nr 1 (m. Abb.)
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 66. Paris BN (Digitalisate) (Bl. 1–69), (Bl. 71–128), (Bl. 130–200).
HC 10151. H 1151. 1838. 1840. 6553. Bechtel A-49(Bl. 25-70). A-276. Macfarlane 18. 19. 255. Ce³ A-1122. Pell 1352. 1353. CIBN A-606. Pr 8096. 8230. BMC VIII 110.IB 40027. 168. Kat. Bibl. Schäfer 19. ISTC ia01122000.
London BL
(def.). Paris BN (5 Ex., 1. Ex. 1. Perg., 2. Ex. 1.2, def. Perg., 3. Ex. 2.3, def. Perg., 4. Ex. 4, def. Perg., 5. Ex. 4, def.), EcBeauxArts (def.). San Marino (Calif.) HuntingtonL
(4, Perg.).  — Bonna (Genève).
Gesamtüberlieferung: 8 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
02587 Ars moriendi, franz. Paris: [André Bocard für Antoine Vérard], 12.II.1453 [vielmehr 14
93
94
]. 
198 Bl. a–d⁸e⁶f–r⁸s⁶t–x⁸y¹⁰aa–cc⁸. 2 Sp. 33 Z. Vérard Typ. 1:81G, 3**:119G, 4:89G. Init. e, o (Leisten). 65 Hlzs., dar. Wdh. DrM I des André Bocard.
Tit., xylogr (L)e liure intitule lart  de bien viure: et de  bien mourir. etcet  DrM  Bl. 2a an 3 Seiten von Leisten umgeben. Darin Hlzs.  dar. α [³]Oſtre dieu imperateꝛ  et createur du ciel et de  la terre au commancement du temps et de toutes creatures crea toutes choſes de riē  … Sign. b de la lignie de cayn contre les pꝛo… Bl. 75a α Z. 22 Cy commence le liure intitule  Lart de bien mourir.  [²]Vanuis ſecnndum philo-ſophun ⁊c. Selon que dit le  philozophe ou tiers liure de ethiques … Endet Bl. 197b β Z. 4 … et ſeront leſditz coꝛp gloꝛieux  beaux et cleꝛs comme le ſoleil ainſi que auons dit par cy deuant  Et ſe ſuffiſe deſdictes ioyes de  paradis et conſequemment de  tous les autres traictez cōtenuz  en ce liure.  Cy finiſt le liure ītitule lart  de bien viure et bien mouꝛir  en ſoy contenant pluſieurs  traictiez et enſeignemēs tꝛeſ  utillez et pꝛoffitables a tous  bons et vꝛays catholiques  qui eſperent ⁊ attendent a a-uoir la gloire eternelle de paradis. Ceſt aſſauoir  Loꝛaiſon dominicale. Les  dix cōmandemēs de la loy  Les douze articles de la foy  Les ſept ſacremēs de ſaīcte egliſe. Laguillon de crainte diuine. Les peines denfer et de  purgatoire. Les xv. ſignes  Laduenement de antechꝛiſt  Les ioyes de paradis. Lequel  a eſte impꝛime a paꝛis le xii  iour de feurier Mil. cccc.xxxx. et xiii.  Bl. 198 leer(?)
Anm. 1. Pierre Bergé (Paris) 23.IV.2008 Nr 1.
Anm. 2. Scheint von Bocard mit Vérards Material hergestellt zu sein.
C 680. 681. Bechtel A-277. Winn: Vérard A-4. Ce³ A-1123. VB 4744. Pr 8155. BMC VIII 154.IB 40211. Bod-inc A-441. ISTC ia01123000.
Berlin Kupferstichkab (def.). London BL
. Oxford Bodl (Bl. s6 fehlt). Washington (D.C.) LC
.  — Pierre Bergé (Paris).
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
02588 Ars moriendi, franz. [Lyon: Johann Siber, um 1495]. 
18 Bl. a⁸b¹⁰. 32 Z. Typ. 5:87G, 9:100G. Init. a. Rubr. ζ. 12 Hlzs.
Bechtel A-278. Chantilly 164. ISTC ia01123100.
Chantilly MConde.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
02589 Ars moriendi, franz. Paris: Antoine Vérard, 20.VI.1496. 
200 Bl. AA–DD⁸EE⁶FF–HH⁸II¹⁰a–h⁸i⁶k⁸l¹⁰m⁸no⁶p⁸qr⁶. 2 Sp. 33 Z. Typ. 1:81G, 3**:119G. Init. o(Leiste). Zahlreiche Hlzs. DrM II.
Tit., xylogr. Le liure intitule lart  de bien viure: et de  bien mourir. etcet.  Bl. 2a m. Sign. AAii an 3 Seiten von Leisten umgeben. Darin Hlzs. Dar. α [²]Oſtre dieu imperateur  et createur du ciel/ et de  la terre au commencement du  temps … Sign. b de la lignee de cayn contre les  … Bl. 72(II10)a β Cy finiſt le liure de bien viure Jmpꝛime a Paris īe xx.  iour de iuing milcccc. quatre vingz ⁊ xvi. pour anthoine verard libꝛaire demourāt  ſur le pont noſtre dame a  lymage ſaint Jehan leuan-geliſte/ ou au palais au pꝛe-mier pillier deuant la cha- pelle ou on chante la meſſe  de meſꝛs les pꝛeſidens.  Bl. 72b leer. Bl. 73a, Tit. Le liure intitule lart  de bien mourir.  Bl. 74a α m. Sign. aii Senſuit vne tres de-uote meditacion de la-me qui pēſe a ſon departement du corps pour  auoir loꝛs ſecours.  … Endet Bl. 199(r5)b β Z. 15 … ⁊ mener en la gloire et  ioye deſſudictes. Amen  Cy fine le traictie de laꝛt de bi¿en viure ⁊ bien mourir/ de laguillon de crainte diuine/ des peines  dēfer ⁊ de purgatoire/ et des ioye  de paꝛadis/ des ſept ſacremēs de  ſaincte egliſe/ de laduenement de  antecriſt/ des quinze ſignes ce⸗dens le grant iugemēt general de  dieu. Jmprime a paris pour an⸗ thoine veraꝛd demourant ſur le ¿ pont noſtre dame a lymage ſaīct  iehan leuangeliſte/ ou au palay  au premier pilier ou on chante la  meſſe de meſſeigneurs de ꝑlemēt.  Bl. 200a DrM. Bl. 200b leer.
Anm. Varianten, vgl. CIBN.
Reproduktionen: Paris BN (Digitalisat).
HC 1847. Bechtel A-279. Macfarlane 46. Pell 1354. CIBN A-607. Pr 8438. BMC VIII 86.IB 41176. 87. ISTC ia01123250.
London BL
(Perg.). Paris BN
(3 Ex., 1. Ex. def., 3. Ex. Perg., def.).
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02590 Ars moriendi, franz. Paris: Antoine Vérard, 15.X.1498. 
200 Bl. AA–DD⁸EE⁶FF–HH⁸II¹⁰a–h⁸i⁶k⁸l¹⁰m⁸no⁶p⁸qr⁶. 2 Sp. 33 Z. Typ. 3**:119G, 4:89G, 7:114G. Zahlreiche Hlzs. DrM II. Marg.
Reproduktionen: Paris BN (Digitalisat).
C 682. Bechtel A-280. Macfarlane 53. IGI 885. Pell 1355. CIBN A-608. ISTC ia01123300.
Paris BN. Roma BCasanat.
Gesamtüberlieferung: 2 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
2 Sp.718a Ars moriendi, franz. Paris: Antoine Caillaut, [nach 1500]. 
Bechtel A-282. R 39.
Wegen Typen u. Init. 16. Jh.(um 1505).
Katalanisch
02591 Ars moriendi, katalan. Daran: Ximenez, Francisco: Confessional, katalan. [Zaragoza: Paul Hurus, um 1493]. 
32 Bl. a–d⁸. 27 Z. Typ. 1:99G, 2*:134G. Min. f. Init. 11 Hlzs.
Faks. Art de be morir. Edición catalana, 1493. Ed. facsímil con la traducció al castellano moderno. Barcelona: Ediciones Torculum 1951.
Haebler 37.5. IBE 596. ISTC ia01120400.
Barcelona BCatal
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
02592 Ars moriendi, katalan. Daran: Ximenez, Francisco: Confessional, katalan. Valencia: Nikolaus Spindeler, 3.VII.1497. 
38 Bl. ab⁸c⁶d⁸e⁶. 27–28 Z. Typ. 10:101G, 12:130G. Init. c, h. Rubr. β. 11(?) Hlzs.
ISTC ia01120500.
Spanisch
02593 Ars moriendi, span. Daran: Francisco Ximenez: Confessional, span. [Zaragoza: Drucker des Turrecremata (Paul Hurus), um 1483]. 
36 Bl. [ab⁸c⁶d⁸e⁶]. 27 Z. Typ. 1:104G. Min. f. Init. 11 Hlzs.
Anm. Vgl. Arte de bien morir y Breve confesionario (Zaragoza, Pablo Hurus: c. 1479-1484). Hrsg. Francisco Gago Jover. Palma de Mallorca 1999.
Haebler 36bis. 162.5. S. 356. Sanchez 11. IBE 595. ISTC ia01124200.
El Escorial RB.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
Niederländisch
02594 Ars moriendi, niederl. Delft: [Christian Snellaert], 1488. 
168 Bl. [4]a⁸b–rꝛſstvux–z=|⁶. 28 Z. Typ. 1:104G, 3:220G. Init. a, b. 15 Hlzs. DrM I.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 69.
HC 1841. Conway 326. Kok: Houtsneden S. 124. 152. 157. CA 1619. ILC 283. Ce³ A-1121. IDL 429. Pr 8883. BMC IX 21. ISTC ia01121000.
Haag KglB
, MMeerman
. London BL
(def.). Washington (D.C.) LC.
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02595 Ars moriendi, niederl. Zwolle: Peter van Os, 1488. 
90 Bl. a–h⁸⁶i⁶k⁸lm⁶n⁸. 2 Sp. 36 Z. Typ. 5B:106G. Init. b. 17 Hlzs. DrM I.
Anm. Nach Kok: Houtsneden S. 38 u. S. 387 stammen die Hlzs. aus einem Blockbuch.
Reproduktionen: Haag MMeerman (IISTC). Gent BU (Digitalisate) (Ex. 1), (Ex. 2).
HC 1842. Conway 337. Kok: Houtsneden S. 38. 386. 387. 403. CA 1620. ILC 284. Hermans: Zwolle 57. CBB 321. IDL 430. Pell 1357. CIBN A-609. Pr 9132. Bod-inc A-440. ISTC ia01121100.
Gent BU (2 Ex.). Haag MMeerman
(2 Ex.). Liège BU (def.). Oxford Bodl (Fragm. 2 Bl.). Paris BN (def.).
Gesamtüberlieferung: 7 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02596 Ars moriendi, niederl. Zwolle: Peter van Os, 4.VI.1491. 
84 Bl. a–o⁶. 2 Sp. 36–37 Z. Typ. 5C:106G. Init. b. 15 Hlzs. DrM I.
Anm. Nach Kok: Houtsneden S. 38 u. S. 388 stammen die Hlzs. aus einem Blockbuch.
Reproduktionen: Haag KglB (IISTC). Haag KglB (Digitalisat).
C 677. Conway 337. Kok: Houtsneden S. 38. 386. 388. 403. CA 1621. ILC 285. Hermans: Zwolle 73. CIBN A-610. Pr 9140. IDL 431. BMC IX 87. Jaspers: Haarlem 40. ISTC ia01121200.
Blackburn M (Fragm. 11 Bl.). Darmstadt ULB. Haag KglB
, MMeerman
(def.). Haarlem StB
. London BL
. Paris BN. Utrecht BU.
Gesamtüberlieferung: 8 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Erweiterte Ausgaben
Vgl. Verf.Lex.² IX 40–49.
Lateinisch
18 Bl. [a⁸b¹⁰]. 27 Z. Typ. 1:ca.120G.
HC 5801. VK 303. CBB 969. Ce³ A-1090. IBP 559. CIBN A-587. Pr 1008. BMC I 215.IA 3418. Oates 509. Sack: Freiburg 305. Voulliéme: Trier 422. ISTC ia01090000.
Bamberg SB. Basel UB. Brussel BR (2 Ex.). Cambridge UL. Città del Vaticano BVat. Darmstadt ULB
. Frauenfeld KantB. Freiburg UB
. Göttingen SUB
. Göttweig Benedikt
(Bl. 1 fehlt). Graz ZBFranzisk. Kiel UB
. Köln UStB
. Liège BU. London BL
. Mainz GutenbergM. München UB
. Münster ULB. Paris BN. Princeton ScheideL
. Rastatt Gy
. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Trier StB. Würzburg UB
. York Minster.
Gesamtüberlieferung: 26 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02598 Ars moriendi. [Strassburg: Heinrich Eggestein, um 1475] [vielmehr nicht nach 1474]. 
8 Bl. [a⁸]. 41 Z. Typ. 5:93G.
Zur Datierung: Das 2. Ex. Basel UB war ursprülich in einem Sammelband mit hsl. Rubrikationsvermerk 1474.
Anm. Bl. 1a Z. 1 auchtractatus (1. Ex. London BL, 2. Ex. Stuttgart LB).
Reproduktionen: Basel UB (Digitalisate) (Ex. 1), (Ex. 2). München SB (Digitalisat).
HC 4386. H 4387. Ce³ A-1091. Pell 1341. VB 2148. BSB-Ink A-762. Pr 295. BMC I 72.IB 800. 72.IB 801. Bod-inc A-442. ÖNB-Ink A-482. Ohly-Sack 272. Voulliéme: Trier 1310. Walsh: Harvard 99. ISTC ia01091000.
Augsburg UB
. Bamberg SB (2 Ex.). Basel UB
(2 Ex.). Berlin *SB†
. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Città del Vaticano BVat. Engelberg Benedikt. Erfurt StB
. Frankfurt (Main) UB. London BL
(2 Ex.). Mannheim UB
. Metten Benedikt. München SB
(2 Ex.). Nürnberg StB
. Oxford Bodl (2 Ex.). Sankt Paul Benedikt. Stuttgart LB
(2 Ex.). Trier StB. Urbana UL. Washington (D.C.) LC. Wien NB
(2 Ex.).
Gesamtüberlieferung: 28 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
20 Bl. [ab¹⁰]. 34–35 Z. Typ. 1:79G.
CBB 970. Pell 1334. CIBN A-589. Rhodes: Oxford 174. ISTC ia01093500.
Oxford OrielC. Paris BN.
Gesamtüberlieferung: 2 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02600 Ars moriendi. [Rom: Johann Schurener, um 1476]. 
20 Bl. [ab¹⁰]. 29 Z. Typ. 1b:101R. Min. f. Init.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 84.
H 4388. 4389(?). Ce³ A-1092. IGI 881. Pell 1331. CRF VIII 44. CIBN A-588. Pr 3494. BMC IV 58.IA 17785. ISTC ia01092000.
Città del Vaticano BVat. Cremona BStat. London BL
. New Haven UL. Paris BN (2 Ex.). San Marino (Calif.) HuntingtonL. Torino BNU.
Gesamtüberlieferung: 8 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
2 Sp.723a Ars moriendi. Neapel: Arnold von Brüssel, 10.V.1476. 
GW 592.
Hain 483. Proctor 6691. Fava 95. s. Nr. 592 a.
2 Sp.723b Ars moriendi. [Paris: Ulrich Gering, nicht vor 1478]. 
GW 592a.
20 Bl. ab¹⁰. 24–25 Z. Typ. 1:109R. Init. d, g(Leiste). Rubr. γ. Rotdr.
Anm. Randleiste auf Bl. 1a auch rot (Ex. London BL. Napoli BN. Oxford Bodl. Paris BN).
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 80. München SB (Digitalisat).
HC 4392. Sander 627. Ce³ A-1093. IGI 882. Pell 1344. BSB-Ink A-763. CIBN A-590. ÖNB-Ink A-485. Pr 4371. BMC V 245.IA 20491. Bod-inc A-443. Walsh: Harvard 1733. ISTC ia01093000.
Bologna BU. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Cardiff UL. Göttweig Benedikt
. London BL
. München SB
. Napoli BN. Oxford Bodl. Paris BN. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Vicenza BBertol. Wien NB
.
Gesamtüberlieferung: 12 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02602 Ars moriendi etc. Paris: [Guy Marchant], 10.XII.1483. 
32 Bl. A–D⁸. 36 Z. Typ. 1:75G, 2:107G. Min. f. Init.
Inhalt: Ars moriendi (Cum de praesentis exilii miseria mortis transitus …). — Ad S. Michaelem carmen. — De meditatione mortis. — Bruno Carthusiensis: De meditatione mortis carmen. — Speculum peccatoris. — Bernardus Claravallensis: De contemptu mundi carmen. — De meditatione mortis carmen.
Reproduktionen: Troyes BMun (Digitalisat).
HC 1843. CBB 973. Ce³ A-1094. Pell 1345. CRF I 130. CRF V 75. CRF VI 190. CRF X 48. CIBN A-591. ISTC ia01094000.
Antwerpen VrouweC
(Bl. 1 fehlt). Châteaudun BMun. Glasgow UL
. Le Mans BMun (def.). New York MorganL. Paris BN, Mazarin. Troyes BMun
.
Gesamtüberlieferung: 8 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02603 Ars moriendi etc. [Paris: Louis Martineau mit Antoine Caillaut(?), um 1485]. 
24 Bl. a–c⁸. 34 Z. Typ. 3:81G. Min. f. Init.
Inhalt: Ars moriendi. — Ad S. Michaelem carmen. — De meditatione mortis. — Bruno Carthusiensis: De meditatione mortis carmen. — Bernardus Claravallensis: De contemptu mundi carmen. — De meditatione mortis carmen.
Reproduktionen: München SB (Digitalisat).
H 4391. Ce³ A-1095. IDL 423. CRF X 49. BSB-Ink A-764. Walsh: Harvard 3610. ISTC ia01095000.
Ann Arbor SpauldingColl. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Göttingen SUB. Göttweig Benedikt
. Haag MMeerman
. München SB
. Orléans BMun.
Gesamtüberlieferung: 7 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02604 Ars moriendi etc. [Paris: Louis Martineau mit Antoine Caillaut(?), um 1485]. 
24 Bl. a–c⁸. 34 Z. Typ. 3:81G. Min. f. Init.
Inhalt: Ars moriendi. — Ad S. Michaelem carmen. — De meditatione mortis. — Bruno Carthusiensis: De meditatione mortis carmen. — Bernardus Claravallensis: De contemptu mundi carmen. — De meditatione mortis carmen.
Anm. Ob das bei Pell 1336 erwähnte Ex. Chartres BMun Nr 2603 oder Nr 2604 entspricht, ist fraglich.
Reproduktionen: Troyes BMun (Digitalisate) (Ex. 1), (Ex. 2).
Pell 1336. CRF I 131. CRF III 90. CRF IV 33. CIBN A-594. Oates 2951. ISTC ia01095500.
Auch BMun. Cambridge UL. Chaumont BMun. New Haven UL. Paris Arsenal, BN (def.). Troyes BMun
(3 Ex.). Valognes BMun.
Gesamtüberlieferung: 10 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
20 Bl. AB⁶C⁸. 36–37 Z. Typ. 1:82G, 2:105G. 12 Hlzs.
Reproduktionen: Lisboa BN (Digitalisat).
H 4390. CBB 4267. Ce³ A-1096. IBP 560. IBPort 178. Pell 1337. CIBN A-595. Pr 8700A. BMC VIII 348.IA 42320. Kat. Bibl. Schäfer 17. Madsen 351. Mendes: Lisboa 134. ÖNB-Ink A-486. ISTC ia01096000.
Berlin Kupferstichkab
(Fragm. Bl. 1 sowie 11 Hlzs). København KglB. Kraków BCzartoryski. Lisboa BN
. London BritM
. Mons BU. Nelahozeves Lobkowitz. New York PL. Paris BN. Warszawa BN
. Wrocław BU. Wien NB
.
Gesamtüberlieferung: 12 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02606 Ars moriendi etc. [Paris]: Antoine Caillaut, [um 1490]. 
24 Bl. a–c⁸. 36 Z. Typ. 11:82G. Minf. f. Init. DrM II.
Inhalt: Ars moriendi. — Ad S. Michaelem carmen. — De meditatione mortis. — Bruno Carthusiensis: De meditatione mortis carmen. — Bernardus Claravallensis: De contemptu mundi carmen. — De meditatione mortis carmen.
Pell 1342. CRF IV 34. CIBN A-592. Rhodes: Oxford 175. ISTC ia01096200.
Isny K. Oxford KebleC. Paris BN. Valognes BMun (def.).
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02607 Ars moriendi etc. Paris: Guy Marchant, April 1490. 
32 Bl. A–D⁸. 35–36 Z. Typ. 1:75G, 2:107G. Meist Min. f. Init.
Inhalt: Ars moriendi. — Ad S. Michaelem carmen. — De meditatione mortis. — Bruno Carthusiensis: De meditatione mortis carmen. — Speculum peccatoris. — Bernardus Claravallensis: De contemptu mundi carmen. — De meditatione mortis carmen.
Reproduktionen: Troyes BMun (Digitalisat).
H 1844. Pell 1346. CRF I 132. CRF XIV 61. CRF XVII 53. CIBN A-593. Pr 7984. Bod-inc A-444. ISTC ia01095600.
Città del Vaticano BVat. Oxford Bodl. Paris Arsenal, BN. Poitiers BMun. Rouen BMun (def.). Sankt Petersburg NB. Strängnäs Dom. Troyes BMun
.
Gesamtüberlieferung: 9 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02608 Ars moriendi. [Köln: Heinrich Quentell, um 1493]. 
16 Bl. A⁶BC⁶. 36 Z. Typ. 3:180G, 4:91G. TitHlzs. A.
H 14912. Schr 3670. Schramm VIII Abb. 484. VK 304. CBB 971. Ce³ A-1097. IBP 561. IDL 424. IGI 883. Pell 1338. CRF VI 191. CRF X 50. BSB-Ink A-765. CIBN A-596. Pr 1415. BMC I 282.IA 4873. Bod-inc A-448. Hubay: Augsburg 190. Juntke: MarienB 50. Ohly-Sack 273. Raffel: Weimar 37. ISTC ia01097000.
Augsburg SStB. Bamberg SB. Bloomington LillyL. Bourges BMun
. Brussel BR (3 Ex.). Dallas BridwellL. Frankfurt (Main) UB. Gotha ForschB
. Halle MarienB
. Jena ULB. Koblenz Gy. Köln Erzbisch, UStB
. Linz LB. London BL
. Lübeck StB. Mainz GutenbergM. München SB
(2 Ex.). Nijmegen UB
. Nordhausen BlasiiB. Oxford Bodl. Padova BU. Paris BN (2 Ex.), Mazarin (2 Ex.). Philadelphia UL. Praha NKn (2 Ex.). San Marino (Calif.) HuntingtonL. Sankt Petersburg NB. Solothurn ZB
. Washington (D.C.) LC. Weimar HerzoginAnnaAmaliaB
. Wittenberg Sem. Xanten Stift. Zwickau RatsSchB.
Gesamtüberlieferung: 40 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02609 Ars moriendi. Paris: Guy Marchant, 31.VII.1494. 
44 Bl. A–E⁸F. 27 Z. Typ. 3:105/106G als Sign., 4:76G, 5:180G. Min. f. Init. Rubr. β. 3 Hlzs. DrM IV.
Inhalt: Ars moriendi. — Ad S. Michaelem carmen. — De meditatione mortis. — Bruno Carthusiensis: De meditatione mortis carmen. — Speculum peccatoris. — Bernardus Claravallensis: De contemptu mundi carmen. — De meditatione mortis carmen.
Reproduktionen: Oxford Bodl (Digitalisate) (Ex. 1), (Ex. 2).
HC 1845. IGICorr 883A. Pell 1347. CRF VI 192. CIBN A-597. Pr 7991. Bod-inc A-445. ISTC ia01097500.
Lonato BComo (Bl. 1 fehlt). New York MorganL
. Oxford Bodl
(2 Ex., 2. Ex. Bl. 1 fehlt). Paris BN (def.), Mazarin. Ushaw C.
Gesamtüberlieferung: 7 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02610 Ars moriendi. [Köln: Heinrich Quentell, um 1495]. 
16 Bl. a⁶bc⁶. 36 Z. Typ. 7:80G, 10:155G. Init. e. TitHlzs. A.
HC 14911. Schr 3671. Schramm VIII Abb. 484. VK 305. CBB 972. Ce³ A-1098. IBP 562. IDL 425. Pell 1339. CRF VIII 45. CRF XIX 116. VB 1011. BSB-Ink A-766. CIBN A-598. Pr 1425. BMC I 294.IA 4902. Bod-inc A-449. Günther 781. Madsen 352. ÖNB-Ink A-483. Ohly-Sack 274. Sack: Freiburg 306. Sallander: Uppsala 2046. UBL-Ink A-354. Voulliéme: Trier 697. ISTC ia01098000.
Amsterdam UB
(vermisst). Basel UB (2 Ex.). Berlin *SB
(2 Ex., 2. Ex.†). Bloomington LillyL. Chicago NewberryL. Città del Vaticano BVat. Dallas BridwellL. Darmstadt ULB
. Dettelbach Franzisk. Eichstätt UB
. Frankfurt (Main) UB. Freiberg Gy. Freiburg UB
. Giessen UB. Graz UB (2 Ex.). Haag MMeerman
. Halle ULB. Innsbruck ULB. Iowa City UL. Ithaca UL. København KglB. Koblenz Gy. Köln UStB
. Leipzig UB
. Linz KathTheolHochSch. London BL
(2 Ex.). Louvain-la-Neuve BU. Mainz Bisch, GutenbergM (2 Ex.). München SB
, UB
. Nanterre BDesguine
. New York MorganL
. Nürnberg GermanNM. Oxford Bodl. Paris BN (2 Ex.), DominJacques. Philadelphia FreeL. Praha NM. Princeton UL. Salzburg BenediktPeter (2 Ex.). Sankt Florian Aug. Sankt Petersburg NB. Sankt Pölten Bisch. Schwaz Franzisk
. Solothurn ZB
. Stuttgart LB
. Trier StB. Uppsala UB. Urbana UL. Vesoul BMun
. Walberberg Albert. Washington (D.C.) LC. Wien NB
. Würzburg UB
. Zwickau RatsSchB.
Gesamtüberlieferung: 63 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
0261020N Ars moriendi. Paris: Guy Marchant, [um 1495]. 
24 Bl. A–C⁸. 27 Z.
Anm. Ob unvollständiges Ex. von Nr 2609?
ISTC ia01098300.
Nouveau Drouot (Paris) Bibliothèque d’un Amateur 19.XI.1984 Nr 202 (def.?).
Gesamtüberlieferung: 0 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
02611 Ars moriendi etc. Paris: Félix Baligault, 10.XI.1496. 
52 Bl. a–f⁸g. 26 Z. Typ. 4:75G, 5:190G, 6:99G. Init. f. Rubr. γ. DrM II.
Inhalt: Ars moriendi. — Ad S. Michaelem carmen. — De meditatione mortis. — Bruno Carthusiensis: De meditatione mortis carmen. — Speculum peccatoris. — Bernardus Claravallensis: De contemptu mundi carmen. — De meditatione mortis carmen. — Sterbegebete, franz.
Reproduktionen: Oxford Bodl (Digitalisat).
HC 4393. Pell 1348. CRF V 76. Pr 8256. BMC VIII 173.IA 40532. Bod-inc A-446. ISTC ia01098500.
Le Mans BMun (def.). London BL
. Oxford Bodl
.
Gesamtüberlieferung: 3 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02612 Ars moriendi etc. Paris: Guy Marchant z.T. für Jean Petit, 10.IV.1497. 
44 Bl. a–e⁸f. 27 Z. Typ. 4:76G, 5:180G. Init. g. Rubr. β, δ. 3 Hlzs. DrM II.
Inhalt: Ars moriendi. — Ad S. Michaelem carmen. — De meditatione mortis. — Bruno Carthusiensis: De meditatione mortis carmen. — Speculum peccatoris. — Bernardus Claravallensis: De contemptu mundi carmen. — De meditatione mortis carmen.
Anm. Unter dem Titel auch VM des Jean Petit und im Kolophon… LAUS DEO.  Pour Jehan Petit.  (Pellechet; Ex. Boston (Mass.) PL. Paris Genev. Toulouse BMun).
HC 1846. Ce³ A-1099. IBP 563. IGI 563. Pell 1349. CRF III 91. CRF XVII 54. CIBN A-599. Pr 8004A. BMC VIII 63.IA 39676. Spandowski 94. BSB-Ink A-766.050. ISTC ia01099000.
Bonn *ULB
(Bl. 1, 43 u. 44 fehlen). Boston (Mass.) PL
. London BL
. Montréal UL (def.). München SB
. Paris BN (def.). Rouen BMun. Toulouse BMun (def.). Warszawa BN
(Bl. 1 fehlt). Washington (D.C.) LC
.
Gesamtüberlieferung: 10 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02613 Ars moriendi. [Köln: Heinrich Quentell, um 1498]. 
16 Bl. a⁶bc⁶. 36 Z. Typ. 7:80G, 9:280G, 10:155G. Init. d, e, f. Rubr. ε. TitHlzs. B.
Reproduktionen: München SB (Digitalisat).
HC 14913. Schr 3672. VK 306. Ce³ A-1100. VB 1010.8. BSB-Ink A-767. Pr 1429. BMC I 294.IA 4916. Hubay: Augsburg 191. ISTC ia01100000.
Augsburg SStB. Baltimore ArtM. Berlin SB†
. Eichstätt UB
. Frauenfeld KantB. London BL
. Mainz GutenbergM. München SB
, UB
. San Marino (Calif.) HuntingtonL.
Gesamtüberlieferung: 10 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
0261320N Ars moriendi. [Köln: Heinrich Quentell, nach 1500(?)]. 
12 Bl. a–c. 42–43 Z.
Anm. Möglicherweise VD16 S 8183?
Ce³Suppl A-1101a. ISTC ia01101500.
New Haven UL
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
02614 Ars moriendi etc. Paris: Guy Marchant, z.T. für Jean Petit, 23.VIII.1499. 
44 Bl. a–e⁸f. 27 Z. Typ. 4:76G, 5:180G. Init. g, n. Rubr. β, δ. 1 Hlzs. DrM II.
Inhalt: Ars moriendi. — Ad S. Michaelem carmen. — De meditatione mortis. — Bruno Carthusiensis: De meditatione mortis carmen. — Speculum peccatoris. — Bernardus Claravallensis: De contemptu mundi carmen. — De meditatione mortis carmen.
Anm. Unter dem Titel auch VM II des Jean Petit (Ex. Blois BMun. Laon BMun. Trier StB).
Reproduktionen: Paris BN (Digitalisat).
C 679. 995. Pell 1350. CRF X 51. CIBN A-600. Pr 8022. BMC VIII 67.IA 39720. Bod-inc A-447. Voulliéme: Trier 2286. ISTC ia01100500.
Blois BMun. Laon BMun. London BL
. Oxford Bodl. Paris BN. Sankt Petersburg NB. Trier StB.
Gesamtüberlieferung: 7 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
0261405N Ars moriendi etc. Paris: Nicole de La Barre, [um 1500]. 
35 Bl. 31–32 Z. 1 Hlzs.
Inhalt: Ars moriendi. — Speculum peccatoris. — Bernardus Claravallensis: De contemptu mundi carmen.
Daneo: Correr 59. ISTC ia01100550.
Venezia MCorrer
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
0261410 Ars moriendi, deutsch. [Strassburg: Johann Mentelin, nicht nach 1468]. 
42 Bl. [a–e⁸f²]. 19 Z. Typ. 3:92G.
Bl. 1a [³]A der gang des dodes v  diſes gegenwirtigen ellen-des armůt von vnwiſſen-heit des ſterbēs vil ltten nit allein  leigen ſunder och geiſtlichen v an-dechtigen zů mol ſwere … Lage b welte ſnde allein begangen het v  … Endet Bl. 42a Z. 17 … vnd das wir diſe kunſt alſo  wol lernen das wir dar durch von  got nimer werdē geſcheidē. Amen  Bl. 42b leer.
Vorlage: Ehemals J. Halle (München) (Foto)..
H 5802. Schorbach: Mentelin 2.
*Ehemals J. Halle (München).
Gesamtüberlieferung: 0 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
0261420N Ars moriendi, deutsch (Auszug). [Esslingen: Konrad Fyner, um 1477]. 
6 Bl. [a⁶]. 28 Z. Typ. 2:115G oder 2*:120G. Init. a. Rubr. α.
Bl. 1a ⁌ Ein bchlin von der künſt  des ſterbens gar kurcz.  (D)Iewill. ſterben nit allain  den leyen. Sunder auch dē  geiſtlichen lüten ſchwer erſchrokenlich grußlich vnd  auch ſoꝛgklich iſt Vūder gemain mēſch alſo hofft lēger  zeleben … Endet Bl. 6a Z. 3 … Vnd ſagt das im  das alles durch ſin gebet geuolget wer vnd nun  in ewigē freüdē lebte. Dahin vns auch helffe got  vatter got ſun. vnd got hailiger geiſt.  A M E N  Bl. 6b leer.
Vorlage: GW-Manuskript. Stuttgart LB (Digitalisat).
Anm. Zu Drucker und Type vgl. Ohly in Gutenberg-Jahrbuch 1962 S. 122–135.
Reproduktionen: Stuttgart LB (Digitalisat).
GW 02580. ISTC ia01113250.
Stuttgart *LB
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
2 Sp.729a Ars moriendi. Lyon: Pierre Mareschal, [nach 1500]. 
C 678. Ce³ A-1101. Pell 1343. Pollard: MorganL 1583. ISTC ia01101000.
Wegen Typen und Ausstattung 16. Jh. (nach 1518)
New York MorganL.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
Englisch
Bearbeitung William Caxtons nach französischer Vorlage, mit abweichender Einleitung
02615 Ars moriendi, engl. von William Caxton. [Westminster: William Caxton, nach 15.VI.1490]. 
14 Bl. A⁸BBiij². 31 Z. Typ. 6:120G. Init. b, c. Rubr. β.
Faks. London 1875 [5.IV.2011].
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 49. London BL (Digitalisat). Oxford Bodl (Digitalisat).
HC 4404. Duff-Hellinga 35. Pell 1356. CIBN A-603. Pr 9678. BMC XI 175. Bod-inc A-450. ISTC ia01140300.
London BL
. Manchester RylandsL
. Oxford Bodl
(def.). Paris BN.
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02616 Ars moriendi, engl. von William Caxton. [London]: Richard Pynson, [um 1495]. 
16 Bl. ab⁸. 26–28 Z. Typ. 2:101G. Min. f. Init. Leisten.. DrM I.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 93. Glasgow UL (Digitalisat).
H 4405. Duff-Hellinga 36. ISTC ia01140350.
Glasgow UL
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
Französisch
02617 Ars moriendi, franz. [Paris: Jean Du Pré, um 1481]. 
36 Bl. A–F. 35 Z. Typ. 1:105G. Min. f. Init. KolTit.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 65.
C 675. Bechtel A-274. I-24. Pell 6324. CRF III 92. ISTC ia01124250.
Toulouse BMun
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
Italienisch
02618 Ars moriendi, ital. [Bologna: Baldassare Azzoguidi, um 1471/75]. 
16 Bl. [a–d]. 27–28 Z. Typ. 2:99R.
Reproduktionen: Bologna Gy (Digitalisat).
IGI 886. ISTC ia01101800.
Bologna Gy. Mantova BCom.
Gesamtüberlieferung: 2 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02619 Ars moriendi, ital. Florenz: Apud S. Jacobum de Ripoli , [vor 4.XI.]1477. 
30 Bl. a–c⁸d⁶. 23–24 Z. Typ. 2:117R. Min. f. Init. Rubr. α.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 71. Roma BN (IISTC). Roma BCasanat (Digitalisat). Stuttgart LB (Digitalisat).
HCR 4396. Ce³ A-1102. IGI 887. Pr 6096. BMC VI 621. ISTC ia01102000.
Firenze BRiccard. Foligno Sem. London BL
. New York MorganL. Roma BCasanat, BN
. Stuttgart LB
.
Gesamtüberlieferung: 7 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
24 Bl. a–c⁸. 24–25 Z. Typ. 1:109R. Init. d, y(Leiste). Rubr. γ. Rotdr.
C 676. CR I 4398(nicht Hain). Sander 628. Ce³ A-1103. IGI 888. Pr 4372. BMC V 245.IA 20492. Rhodes: Cini A117. ISTC ia01103000.
Firenze BN (def.). London BL
. New York MorganL. Siena BCom. Venezia FondazCini
.
Gesamtüberlieferung: 5 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02621 Ars moriendi, ital. Verona: [Giovanni und Alberto Alvise], 28.V.1478. 
32 Bl. a–d⁸. 25 Z. Typ. 1:119R. Zierstücke.
Reproduktionen: Firenze BN (Digitalisat).
H 4397. 4398. Ce³ A-1104. IGI 889. Pr 6913. BMC VII 949. Oates 2595. Walsh: Harvard 3371. ISTC ia01104000.
Cambridge UL. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Firenze BN (Lage d fehlt). London BL
. Parma BPalat (Lage d fehlt). Washington (D.C.) LC.
Gesamtüberlieferung: 6 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02622 Ars moriendi, ital. [Florenz: Apud S. Jacobum de Ripoli , vor 24.VII.1479]. 
24 Bl. a–c⁸. 30 Z. Typ. 4:105R. Min. f. Init.
Reproduktionen: Firenze BN (Digitalisat).
H 4399. IGI 890. Günther 1058. UBL-Ink A-355. ISTC ia01104500.
Firenze BN. Leipzig UB
. Siena BCom. Venezia BQuerini
.
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02623 Ars moriendi, ital. Mailand: [Leonhard Pachel und Ulrich Scinzenzeller], 3.XI.1480. 
32 Bl. a–d⁸. 22 Z. Typ. 2:80G. Init. a, b. Rubr. γ.
Reproduktionen: Firenze BN (Digitalisat).
R 1160. Ce³ A-1105. IGI 891. ISTC ia01105000.
Cavtat M. Firenze BN. Milano BNBraid (2 Ex.). Parma BPalat. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Venezia FondazCini
.
Gesamtüberlieferung: 7 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02624 Ars moriendi, ital. Florenz: Francesco di Dino, 8.VIII.1487. 
32 Bl. a–d⁸. 24–25 Z. Typ. 3:114R. Min. f. Init.
R 864. Ce³ A-1106. IGI 893. Bod-inc A-451. ISTC ia01106000.
Firenze BN (def.), BRiccard. Milano BNBraid. Nanterre BDesguine
. New Haven UL. Oxford Bodl. Parma BPalat (Bl. 1 fehlt). Pistoia BCapFabroni. Siena BCom.
Gesamtüberlieferung: 9 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02625 Ars moriendi, ital. Florenz: Francesco di Dino, 7.II.14
87
88
32 Bl. a–d⁸. 24–25 Z. Typ. 3:114R. Min. f. Init.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 71. Roma BN (IISTC). München SB (Digitalisat). Roma BN (Digitalisat).
H 4394(?). HC 4400. Ce³ A-1107. IGI 892. Pell 1359. CRF XIX 117. VB 2968.20. BSB-Ink A-768. Pr 6335. BMC VI 633.IA 27693. ÖNB-Ink A-484. ISTC ia01107000.
Berlin SB
. Besançon BMun
. Chapel Hill UL. Chicago NewberryL. Cincinnati UL (def.). Ferrara BCom. Firenze BN (3 Ex.), BRiccard, Sem (def.). London BL
. München SB
. Napoli BN (2 Ex.). Palermo BCom, BRegion. Parma BPalat. Piacenza BCom. Roma BCorsin
, BN
, ConsiglS. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Sankt Petersburg NB. Stanford UL. Stuttgart LB
. Venezia BNMarc (def.). Wien NB
(Bl. 32 fehlt).
Gesamtüberlieferung: 28 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02626 Ars moriendi, ital. Florenz: Francesco di Dino, 6.II.14
88
89
32 Bl. a–d⁸. 23–24 Z. Typ. 3:114R. Min. f. Init.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 71. Roma BN (Digitalisat). Stuttgart LB (Digitalisat).
HCR 4401. C 1442. Ce³ A-1108. IGI 894. Pr 6336. BMC VI 634. Bod-inc A-452. Madsen 353. ISTC ia01108000.
Città del Vaticano BVat (2 Ex.). Firenze BN (2 Ex.). København KglB (def.). London BL
(3 Ex.). Lucca BStat (Bl. 32 fehlt). Lugo BCom. Napoli BN (2 Ex.), BU. New York GrolierClub (def.). Oxford Bodl. Roma BCasanat (def.), BCorsin
(2 Ex., 2. Ex. Bl. 32 fehlt), BN
. Siena BCom. Stuttgart LB
.
Gesamtüberlieferung: 21 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
20 Bl. ab⁸c. 28 Z. Typ. 2:112R. Min. f. Init.
Reproduktionen: Modena BEst (Digitalisat).
C 1443. Rhodes: Firenze App. II 8. Ce³ A-1110. IGI 895. Pr 7372. BMC VII 1051.IA 31890. ISTC ia01110000.
London BL
. Modena BEst (def.). Urbana UL (def.).
Gesamtüberlieferung: 3 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
02628 Ars moriendi, ital. [Venedig]: Johann Klein und Peter Himmel, 1490. 
26 Bl. ab⁸c¹⁰. 33 Z. Typ. 1. Min. f. Init. 12 Hlzs.
Anm. Meda Riquier Rare Books (London) (2011) Nr 3 m. Prov. Schäfer (Schweinfurt).
HC 4402. Sander 631. CBB 975. Ce³ A-1109. IGI 897. BSB-Ink A-769. Pr 5348. BMC V 500.IA 23743. Kat. Bibl. Schäfer 18. ISTC ia01109000.
Liège BU. London BL
. Manchester RylandsL
. Matera BProv. München SB
. Napoli BN. New York MetropolMArt. Padova BCiv (def.). Viterbo BCom.
Gesamtüberlieferung: 9 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10 Bl. A⁶B. 40 Z. Typ. 2:79R.
H 4403. Ce³ A-1111. IGI 898. ISTC ia01111000.
Bryn Mawr GoodhartL. Chicago NewberryL. Milano BTrivulz. New York MedL.
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
0262910N Ars moriendi, ital. Daran: Dominicus Capranica: Trattato dell’arte del ben morire. Mailand: Ulrich Scinzenzeller, 1499. 
18 Bl. A–CD⁶. 32 Z.
Bl. 1a m Sign. A1 Tractato vtilissimo de larte del ben morire:  (C)Onciosiacosa chel passo ď la moꝛte da  la miseria del pꝛesente exilio per la imperitia ⁊ ignoꝛantia del morire … Z. 15 … E diuiso questo nostro tractato in sie particule prīcipale. … Sign. b na pigliata ne lo adulterio. In lo latrone pendēte  … Endet Bl. 18b m. Sign. D6 Z. 11 … e necessario che pꝛīa che la moꝛte: o grane infirmita mortal li aduenga tutte le sopradicte  cose con solertissima diligētia impari e dica. E questo che e scripto di larte dil ben moꝛire vi basti.  Impresso in Milano per Magistro Ulderico scinzenzeler ne lanno del nostro signoꝛ Iesu Christo  Mcccclxxxxviiij. a di .xxiij. del mese de febꝛario. 
Vorlage: Valsecchi: Ambrosiana.
IGICorr 898A. Valsecchi: Ambrosiana 187. ISTC ia01112500.
Milano BAmbros
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
02630 Ars moriendi, ital. [Venedig, um 1500]. 
30 Bl. a⁶b–d⁸. 28–29 Z. Typ. Q/u (BMC: 111R). 14 Hlzs.
Anm. Ex. Firenze BN ohne Schlusspunkte
R 1232. Sander 632. Ce³ A-1112. IGI 896. Pr 7371. BMC V 593.IA 25165. Oates 2231. ISTC ia01112000.
Cambridge UL (def.). Firenze BN (def.). London BL
(def.). New York MetropolMArt. Trieste BCiv (Bl. 23 u. 30 fehlen).
Gesamtüberlieferung: 5 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
2 Sp.736a Ars moriendi, ital. [Florenz: Bartolomeo de Libri(?), nach 1500]. 
H 4395. Sander 635. Ce³ A-1113. IGICorr S. 63. Pell 1360. Kat. Bibl. Schäfer 356. Rhodes: Cini A119. ISTC ia01113000.
Wegen der Typen 16. Jh.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 72. Washington (D.C.) LC (Digitalisat).
Coleraine UL. New York MetropolMArt. Paris BN. Venezia FondazCini
. Washington (D.C.) LC.
Gesamtüberlieferung: 5 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Niederländisch
02631 Ars moriendi, niederl. [Antwerpen: Gerard Leeu, um 1492]. 
60 Bl. a–g⁸h. 19 Z. Typ. 12:99G. Init. Rubr.
C 1755. CA 494. ILC 281. Oates 3940. ISTC ia01113100.
Cambridge UL (Bl. 1, 2, 24 u. 60 fehlen).
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
44 Bl. [a]b–e⁸f. 22 Z. Typ. 1, 2. Init. a. Rubr. α. 2 Hlzs. DrM I.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 69. Haag KglB (IISTC).
C 1835. CA 1223. ILC 282. IDL 426. ISTC ia01113200.
Haag KglB
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
Spanisch
02633 Ars moriendi, span. Daran: Ximenez, Francisco: Confessional, span. [Zaragoza: Hans Hurus, um 1489]. 
48 Bl. a–d⁸ef⁸g. 27 Z. Typ. 1:99G. Min. f. Init. 11 Hlzs.
Reproduktionen: Oxford Bodl (Digitalisat).
Haebler 37. Sanchez 18. Pr 9518. Bod-inc A-453. ISTC ia01113300.
Oxford Bodl
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
0263350N Ars moriendi, span. Daran: Lopez de Meta, Antonio: Tractado del cuerpo e del ánima. Toledo: [Peter Hagembach], 28.VI.1500. 
48 Bl. a–d⁸. Zeilenzahl wechselnd. Typ. 1:104G, 2:150G. Rubr. γ.  Hlzs.
Vorlage: García-Cervigón del Rey — Arte de bien morir y la contienda del cuerpo y alma. Hrsg. v. Blanca López de Mariscal u. Guadalupe Rodríguez Domínguez.
Anm. 1. García-Cervigón del Rey, Inmaculada: Avances y noticias de la etapa incunable y post-incunable de la imprenta toledana. (m. Abb.) — Arte de bien morir y la contienda del cuerpo y alma. Un incunable toledano de 1500. Edición, esturio y notas de Blanca López de Mariscal y Guadalupe Rodríguez Domínguez. Madrid, Frankfurt a.M. 2019 (m. Abb. v. Bl. 25a).
Anm. 2. Vgl. auch M1874150.
Monterrey ITec (Bl. 1 u. 24 fehlen).
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
Abweichende englische Ausgabe
02634 Ars moriendi, engl. [Westminster: William Caxton, um 1491]. 
8 Bl. A⁸. 24 Z. Typ. 6:120G, 8:114G. Init. b. Rubr. β.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 48. Oxford Bodl (Digitalisat).
C 671. Duff-Hellinga 33. Pr 9687. Bod-inc A-454. ISTC ia01124300.
Oxford Bodl.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
02635 Ars moriendi, engl. Westminster: Wynkyn de Worde, [1497]. 
8 Bl. A⁸. 29 Z. Typ. 3:136G, 5:95G. Init. Rubr. δ. 2 Hlzs. DrM II.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 93. Manchester RylandsL (Digitalisat).
H 4406. Duff-Hellinga 34. ISTC ia01124350.
Manchester RylandsL
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
Gesamtkatalog der Wiegendrucke • © 1968 Anton Hiersemann, Stuttgart • https://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/ARSMOR.htm • Letzte Änderung: 2023-01-06